zahidi2_seksan MongkhonkhamsaoGetty Images_sustainabilitygrowthmoneyplant seksan Mongkhonkhamsao/Getty Images

Wat de bailouts van vandaag kunnen doen voor de economie van morgen

GENÈVE – Vorig jaar heeft het jaarlijkse Global Competitiveness Report van het World Economic Forum het ʻvoorbereid zijn op de toekomstʼ van 141 regeringen beoordeeld, om te constateren dat de meesten daarvan slecht scoorden op deze en andere langetermijn-indicatoren. Maar nu de door de pandemie teweeggebrachte lockdown de wereldeconomie veel schade berokkent en de ontoereikendheden van veel instituties heeft blootgelegd, is een tijdperk van grotere – en wellicht stoutmoediger – overheden aangebroken.

Er is naar schatting al zoʼn $9 bln in de wereldeconomie gepompt om de huishoudens te ondersteunen, banenverlies te voorkomen en bedrijven op de been te houden. Nu sommige landen uit de lockdowns beginnen te komen, hebben hun leiders een unieke kans om de economie opnieuw vorm te geven teneinde betere, groenere en eerlijker resultaten voor iedereen te bewerkstelligen.

De crisis biedt een kans voor wat het World Economic Forum de ʻGrote Herschikkingʼ heeft genoemd, die niet op een punt ergens in de verre toekomst moet beginnen, maar nu. Voortbouwend op de lessen die zijn geleerd tijdens de financiële crisis van 2008 en de nasleep daarvan verbinden veel regeringen een reeks betekenisvolle voorwaarden aan bailouts en andere reddingsmaatregelen. De kortetermijnhulp die vandaag de dag wordt verstrekt kan en moet worden uitgebreid om verantwoordelijker bedrijfspraktijken te bevorderen, werkgelegenheid te beschermen, de ongelijkheid en de klimaatverandering aan te pakken, en weerstand op de langere termijn tegen toekomstige schokken in te bouwen.

Als gevolg van de zorgen over de toenemende ongelijkheid en de druk op overheidsbudgetten hebben Frankrijk, Denemarken en Polen bijvoorbeeld bedrijven met hoofdkantoren in belastingparadijzen buiten Europa overheidssteun ontzegd. En Groot-Brittannië heeft de dividenduitkeringen en de bonussen in bedrijven die aanspraak maken op overheidskredieten aan beperkingen onderworpen of geheel en al in de ban gedaan.

Overheden proberen ook banen veilig te stellen door bedrijven te voorzien van prikkels om de werkgelegenheid op peil te houden. Amerikaanse bedrijven die een beroep doen op de fondsen van de Coronavirus Aid, Relief and Economic Security Act moeten tot 30 september minimaal 90% van het werkgelegenheidspeil van vóór de pandemie in stand zien te houden. Japan heeft soortgelijke voorwaarden van toepassing verklaard bij het verstrekken van steun aan zowel kleine en middelgrote als aan grote ondernemingen. En Rusland heeft loonsubsidies geïntroduceerd voor bedrijven die minstens 90% van hun arbeidskrachten in dienst houden. Intussen implementeert Italië een tijdelijk algemeen ontslagverbod, dat niet beperkt is tot bedrijven die gebruik maken van overheidsgeld. Hoewel nog te bezien staat of deze tijdelijke restricties nadat ze zijn opgeheven effectief zullen blijken voor het behoud van de werkgelegenheid, bieden ze een buffer – en een ʻoverlevingskansʼ – aan werknemers tijdens deze ongekende crisis en voorafgaand aan ieder toekomstig herstel.

Zelfs in zeer noodlijdende sectoren worden de reddingsmaatregelen zó ontworpen dat ze de sociale en ecologische verantwoordelijkheid benadrukken en meer langetermijndenken bevorderen. Nu de luchtvaartindustrie wordt geconfronteerd met een vraag-schok als gevolg van de mondiale reisbeperkingen zijn de bedrijfspraktijken van vóór de crisis bijvoorbeeld onder het vergrootglas komen te liggen.

Subscribe to PS Digital
PS_Digital_1333x1000_Intro-Offer1

Subscribe to PS Digital

Access every new PS commentary, our entire On Point suite of subscriber-exclusive content – including Longer Reads, Insider Interviews, Big Picture/Big Question, and Say More – and the full PS archive.

Subscribe Now

Het afgelopen decennium hebben de grootste luchtvaartmaatschappijen van de Verenigde Staten 96% van hun vrije cash flow besteed aan aandelenterugkopen, bijna het dubbele van andere aan de S&P 500 genoteerde bedrijven. Nu moeten krap bij kas zittende luchtvaartmaatschappijen die een beroep willen doen op overheidsgeld niet alleen de aandelenterugkopen en de dividenduitkeringen tot eind 2021 stopzetten, maar ook beloven tot 30 september geen gebruik te zullen maken van onvrijwillige verlofregelingen of loonsverlagingen. Op dezelfde manier heeft de Franse regering ʻgroene voorwaardenʼ verbonden aan de bailout van €7 mrd voor Air France-KLM, door te eisen dat de luchtvaartmaatschappij belooft de koolstofdioxide-uitstoot (per persoon en per kilometer) tot 2030 te zullen halveren in vergelijking met het niveau van 2005.

Deze voorbeelden van het combineren van langetermijndenken met kortetermijnmaatregelen zijn duidelijke stappen in de goede richting. Maar gezien de omvang van de begrotingssteun die wordt geboden en de toenemende zorgen over ongelijkheid, klimaatverandering, werkloosheid en staatsschulden moet de volgende golf herstelmaatregelen zelfs nog verder gaan.

Hier moet het crisisfonds Next Generation EU van de Europese Commissie als model dienen dat anderen kunnen volgen. Met €750 mrd aan schenkingen en leningen belooft het fonds voor een eerlijke en inclusieve wederopbouw te zullen zorgen door de transitie naar een groene digitale economie te zullen versnellen. De basisvoorwaarden zullen de Europese landen helpen afstand te nemen van hun wegkwijnende zware industrie, terwijl kwetsbare werknemers geholpen zullen worden. Maar of alle lidstaten van de EU hieraan willen meewerken staat nog te bezien.

De pandemie heeft overheden in een meer proactieve rol gedwongen dan wie dan ook nog maar een paar maanden geleden had kunnen voorzien. Nu we voorbij de onmiddellijke gezondheidszorgcrisis geraken moeten beleidsmakers de kans grijpen om stoutmoedige, voorwaarts gerichte hervormingen door te voeren. Daartoe behoren het opnieuw ontwerpen van sociale contracten, het bieden van adequate veiligheidsnetten, het cultiveren van de vaardigheden en banen die de economie van de toekomst nodig zal hebben, en het verbeteren van de distributie van risicoʼs en rendementen tussen het publiek, de staat en de particuliere sector.

Maar ook al moeten overheden een leiderschapsrol op zich nemen, het vormgeven van het herstel en het uitzetten van een nieuwe koers naar groei zal meer samenwerking vergen tussen bedrijven, het publiek en overheidsinstellingen, en de werknemers. Als de Grote Herschikking wil slagen zullen alle belanghebbenden er de hand in moeten hebben.

Het zou nu wel duidelijk moeten zijn dat we niet kunnen terugkeren naar een systeem waarin weinigen profiteren op kosten van velen. Onze leiders, die zich gedwongen zien tegelijkertijd problemen op de korte termijn en onzekerheden op de langere termijn het hoofd te bieden, zijn op een historisch kruispunt aangeland. Hun nieuwe macht geeft overheden de middelen om eerlijker, duurzamer en veerkrachtiger economieën op te bouwen.

Vertaling: Menno Grootveld

https://prosyn.org/T7lzZ4knl