rogoff182_GettyImages_pollutedearthillustration Getty Images

Een pleidooi voor een Mondiale Koolstofbank

CAMBRIDGE – De Green New Deal van Alexandria Ocasio-Cortez, ook al wordt die belachelijk gemaakt door ontkenners van de klimaatverandering zoals de Amerikaanse president Donald Trump, slaat de spijker op zijn kop met de dringende oproep aan de Verenigde Staten om het goede voorbeeld te geven als het gaat om de opwarming van de aarde. De trieste waarheid is echter dat, ondanks al het nodeloze afval dat wordt geproduceerd door de vraatzuchtige cultuur van de Amerikanen, het opkomende Azië veruit de grootste drijvende kracht is achter de toenemende koolstofdioxide-uitstoot in de wereld. Geen enkel handenwringen zal dit probleem kunnen oplossen. Dat kan alleen door de juiste prikkels in stelling te brengen voor landen als China, India, Vietnam, Indonesië en Bangladesh.

Het is moeilijk in te zien hoe dit zou moeten gebeuren in de context van de bestaande multilaterale hulpinstellingen, die slechts beperkte deskundigheid hebben als het om klimaatkwesties gaat en door hun achterban in verschillende richtingen worden getrokken. De Wereldbank heeft bijvoorbeeld onlangs, tot ongenoegen van veel energiedeskundigen, op nogal willekeurige wijze besloten om te stoppen met de financiering van vrijwel alle nieuwe op fossiele brandstoffen draaiende elektriciteitscentrales, inclusief centrales die aardgas als energiebron gebruiken. Maar de VS zijn er het afgelopen decennium (ondanks de inspanningen van Trump) juist in geslaagd de groei van de emissies drastisch in te perken door vuile kolencentrales te vervangen door betrekkelijk schone aardgascentrales. Dit is een kernonderdeel van de beroemde pragmatische aanpak van de “Princeton wedges” voor het minimaliseren van de klimaatrisico's. In de transitie naar een koolstofneutrale toekomst mag je het perfecte nu eenmaal niet de vijand van het goede laten worden.

Het is hoog tijd om een nieuwe, speciale dienst op te richten, een Mondiale Koolstofbank, die een vehikel kan zijn voor geavanceerde economieën om hulp en technische overdrachten te coördineren, en die niet tegelijkertijd probeert ook ieder ander ontwikkelingsprobleem op te lossen. Ja, ik begrijp volkomen dat de huidige Amerikaanse regering aarzelt om zelfs maar de bestaande internationale instellingen te financieren. Maar het Westen kan zich niet terugtrekken uit een wereld van onderling gerelateerde klimaatverantwoordelijkheden.

Volgens het Interntionaal Energie Agentschap – een van de weinige eerlijke intermediairs in het mondiale debat over klimaatverandering en een model waarop een nieuwe Mondiale Koolstofbank gebaseerd zou kunnen worden – zijn de jaarlijkse CO2-emissies in Azië nu het dubbele van die in de Amerika's en het drievoudige van die in Europa. In de geavanceerde economieën, waar de gemiddelde leeftijd van een kolencentrale 42 jaar is, naderen veel van deze centrales het natuurlijke einde van hun levensduur, en is het geen zware opgave om ze langzaamaan te vervangen. Maar in Azië, waar iedere week een nieuwe kolencentrale wordt gebouwd, is de gemiddelde leeftijd slechts elf jaar, en zullen de meeste centrales nog tientallen jaren blijven draaien.

Steenkool neemt in het snelgroeiende China en India ruim 60% van de elektriciteitsopwekking voor zijn rekening. Ook al investeren beide landen zwaar in duurzame energiebronnen als zonne- en windenergie, hun energiebehoeften groeien gewoonweg te snel om de alom verkrijgbare steenkool terzijde te kunnen schuiven.

Hoe kunnen de VS India op arrogante wijze vertellen dat dat land zijn CO2-uitstoot moet terugdringen, als die maar een tiende bedraagt van die van de VS? Hoe kunnen de VS de regering van de Braziliaanse president Jair Bolsonaro overhalen om de ontbossing van het Amazone-gebied stop te zetten (want regenwouden nemen veel koolstofdioxide op), zonder een paar concrete prikkels in stelling te brengen?

Subscribe to PS Digital
PS_Digital_1333x1000_Intro-Offer1

Subscribe to PS Digital

Access every new PS commentary, our entire On Point suite of subscriber-exclusive content – including Longer Reads, Insider Interviews, Big Picture/Big Question, and Say More – and the full PS archive.

Subscribe Now

Er zijn vele opties als we willen proberen de koolstofuitstoot terug te dringen. De meeste economen (waaronder ondergetekende) geven de voorkeur aan een mondiale koolstofbelasting, hoewel sommigen betogen dat de politiek makkelijker te verkopen handel in emissierechten bijna net zo effectief kan zijn. Maar dat is een luchtkasteel voor de regeringen van ontwikkelingslanden die wanhopig trachten te voorzien in de fundamentele energiebehoeften van hun volk. In Afrika heeft slechts 43% van de mensen toegang tot elektriciteit, tegen 87% wereldwijd.

Afgezien van domme presidenten zien de meeste serieuze onderzoekers het risico van catastrofale klimaatverandering als wellicht de grootste existentiële dreiging waarmee de wereld in de eenentwintigste eeuw wordt geconfronteerd. De gevolgen zijn nu al merkbaar, of het nu gaat om de recordhitte aan de Amerikaanse westkust en in Europa, om de gigantische overstromingen in Iowa, of om de impact van klimaatrisico's op de premies van onroerendgoedverzekeringen, die veel mensen zich inmiddels niet meer kunnen veroorloven. En het hedendaagse vluchtelingenprobleem is niets in vergelijking met wat de wereld te wachten staat als streken langs de evenaar te heet en te droog worden voor landbouw, en het aantal klimaatvluchtelingen aan het einde van de eeuw is gestegen tot misschien wel een miljard of meer.

Het Amerikaanse leger bereidt zich voor op de dreiging. In 2013 heeft het hoofd van de Amerikaanse strijdkrachten in de Pacific, admiraal Samuel J. Locklear, de klimaatverandering op de lange termijn genoemd als het grootste gevaar voor de nationale veiligheid. Gezien de ernstige twijfels over de vraag of bestaande maatregelen, zoals het Parijse klimaatakkoord van 2015, meer zullen doen dan het tijdelijk vertragen van de opwarming van de aarde, hebben pragmatici gelijk als ze denken dat het zich voorbereiden op het ergste een grimmige noodzaak is.

De geavanceerde economieën moeten hun ecologische huishouding op orde zien te krijgen. Maar dat zal nauwelijks volstaan als het zich ontwikkelende Azië, en wellicht op een goede dag ook het zich ontwikkelende Afrika, niet op een ander ontwikkelingstracé worden geplaatst. Een nieuwe Mondiale Koolstofbank is vrijwel zeker een noodzakelijk onderdeel van welke samenhangende oplossing ook, zelfs als we de miraculeuze technologische ontwikkelingen tegemoet kunnen zien waar iedereen op hoopt.

Hoeveel dat zal gaan kosten hangt af van veronderstellingen en ambities, maar het zou zo maar een biljoen dollar over een periode van tien jaar kunnen zijn. Waanzin? Misschien niet, vergeleken met de alternatieven. Zelfs een Green New Deal is beter dan een Green No Deal.

Vertaling: Menno Grootveld

https://prosyn.org/5F5IUXHnl