African Village_Carsten ten Brink_Flickr Carsten ten Brink/Flickr

Waarom Jeffrey Sachs er toe doet

SEATTLE – Bono noemt econoom Jeffrey Sachs ‘de aandachttrekker die het hardste schreeuwt’. Voor mij is Sachs de Bono van de economie; een man met een indrukwekkende intelligentie, passie en overtuigingskracht die zijn gaven wijdt aan het opkomen voor de armste mensen op de planeet. Dus ik was niet verrast dat een journalist Sachs een fascinerend hoofdpersoon voor een boek zou vinden en een goede manier om lezers te trekken voor het potentieel saaie onderwerp internationale ontwikkeling.

In The Idealist schetst Nina Munk van de Vanity Fair een genuanceerd portret van Sachs en zijn Millennium Villages Project (MVP); een demonstratieproject van 120 miljoen dollar bedoeld om de wereld te laten zien dat het mogelijk is om Afrikaanse dorpen uit de armoede te tillen door een enorme instroom van doelgerichte assistentie. Het zou voor Munk makkelijk zijn geweest en misschien commerciëler om een karikatuur te schetsen, waarbij ze Sachs’ negatieve kwaliteiten zou benadrukken ten koste van zijn grote gaven. Maar dit doet ze niet.

Munk heeft zes jaar onderzoek gedaan voor het boek, heeft Sachs goed leren kennen en voor langere tijd in twee van de 15 Millennium Villages gewoond. Ze begrijpt duidelijk het belang en de moeilijkheden van wat Sachs en zijn team proberen te doen.

Anders dan andere boeken over internationale ontwikkeling is het boek van Munk zeer leesbaar en niet te lang (260 pagina’s). Ik heb iedereen bij onze stichting verteld dat ik het de moeite waard vind om te lezen. Het is een waardevol (en soms hartverscheurend) verhaal met een moraal. Terwijl sommige van de Millennium Villages er in slaagden families te helpen om hun gezondheid en inkomen te verbeteren kwamen de twee dorpen die Munk de langste tijd bestudeerde (Dertu in Kenia en Ruhiira in Rwanda) niet in de buurt van het realiseren van de visie van Sachs.

Toen Sachs begon met het plannen van het project, kwam hij naar de stichting voor steun. We waren al een grote supporter van zijn werk aan het Earth Institute van Columbia University en hadden het gevoel dat het van onschatbare waarde was om hem zich te laten concentreren op de behoeftes van arme landen.

Zijn voorstel was intrigerend. Hij koos een handjevol dorpen uit om de focus te worden van intense interventies op het gebied van gezondheid, onderwijs en landbouw; dit allemaal tegelijk. Zijn hypothese was dat deze interventies zo synergetisch zouden zijn dat ze een waardevolle opwaartse cyclus zouden starten en de dorpen voorgoed uit de armoede zouden tillen. Hij dacht dat als je je alleen maar op mest zou concentreren zonder ook de gezondheid aan te pakken, of als je slechts langskomt en vaccinaties geeft zonder verder iets te doen om het onderwijs te verbeteren, de vooruitgang niet verduurzaamd zal worden zonder een eindeloze stroom van hulp.

PS Events: AI Action Summit 2025
AI Event Hero

PS Events: AI Action Summit 2025

Don’t miss our next event, taking place at the AI Action Summit in Paris. Register now, and watch live on February 10 as leading thinkers consider what effective AI governance demands.

Register Now

Mijn collega’s en ik hadden een heel aantal zorgen over de benadering van Sachs. We hadden er twijfels over hoe snel de winst zou materialiseren, wat er zou gebeuren als de MVP-fondsen zouden worden afgebouwd, hoeveel de overheden zouden bijdragen om de hoge kosten per persoon te verlichten en hoe haalbaar het was om vooruitgang te meten (gegeven de aannemelijkheid dat mensen uit de omgeving naar deze dorpen zouden komen zodra de MVP-hulp begon te stromen). Dus we beslisten om niet direct in het MVP te investeren, alhoewel we graag zijn andere werk bleven ondersteunen.

Nu dat het project niet is gegaan zoals verwacht, ga ik niet met de vinger wijzen. Veel van ons eigen projecten zijn ook tekort geschoten. Het is moeilijk om effectieve oplossingen aan te dragen, zelfs als je rekening houdt met elke potentiele bijkomstigheid en onbedoelde consequentie. Er is een natuurlijke neiging bij bijna elke soort investering (zakelijk, filantropisch of anders) om de inzet te verhogen in geval van moeilijkheden en misstappen. Ik heb het gedaan en ik denk de meeste andere mensen ook.

Dus wat ging er mis? Om te beginnen hadden de dorpen die Sachs uitkoos met allerlei soorten problemen te maken, van droogte tot politieke onrust. Verder koos het MVP voor een idealistische ‘Field of Dreams’ benadering. Leiders van het MVP moedigden boeren aan om over te stappen op nieuwe gewassen waar veel vraag naar was in rijkere landen en experts ter plekke deden goed werk om goede oogstopbrengsten tot stand te brengen door het gebruik van mest, irrigatie en betere zaden.

Maar het MVP investeerde op het zelfde moment niet in het ontwikkelen van een markt voor deze gewassen. Volgens Munk ‘kon ananas uiteindelijk toch niet geëxporteerd worden, omdat de transportkosten veel te hoog waren. Er was blijkbaar geen markt voor gember. En, ondanks enige interesse in het begin van handelaars in Japan, wilde niemand bananenmeel hebben’. De boeren verbouwden de gewassen, maar de kopers kwamen niet.

Natuurlijk weet Sachs dat het cruciaal is om de dynamiek van de markt te begrijpen; hij is een van de slimste economen ter wereld. Maar in de dorpen die Sachs uitkoos leek hij een blinddoek om te hebben.

Warren Buffet zegt altijd: ‘de achteruitkijkspiegel is altijd schoner dan de voorruit’. In die achteruitkijkspiegel kunnen we zien dat het project nooit een economisch model had dat het succes kon vasthouden zodra de dollars van het MVP op waren.

Alle ingrepen waar het om ging (gezondheid, landbouw, infrastructuur, onderwijs en zakelijk startkapitaal) zijn logisch als ze voorzichtig en stap voor stap uitgevoerd worden. Maar ik ben er verrast over hoe weinig Sachs gebruik wist te maken van de begrotingen van landen en dat hij er geen werk van gemaakt heeft om regeringen te overtuigen om zich te engageren aan extra belastingen om meer van deze interventies binnenlands te financieren.

In de achteruitkijkspiegel kunnen we ook zien dat veel van de ideeën van Sachs precies waar zijn gebleken. Munk beschrijft gedetailleerd zijn strijd in 2007 met internationale donoren die weigerden om gratis met insecticide behandelde klamboes te verstrekken omdat ze voor een marktgerichte benadering waren waarbij mensen een klein bedrag zouden betalen voor elk muggennet. Om het zacht uit te drukken maakte Sachs niet veel vrienden in het proces om zijn zaak voor gratis netten te bepleiten.

Door steeds meedogenlozer tirades joeg hij potentiele bondgenoten tegen hem in het harnas die malaria net zo graag wilden verslaan als hij. Maar de geschiedenis zal uitwijzen dat Sachs volledig gelijk heeft. We hebben sindsdien gezien dat het gratis model heeft gezorgd voor een veel bredere distributie van muggennetten (en een veel grote daling van malaria) dan een marktmodel.

Ik hoop dat armoedebestrijders zich uiteindelijk niet zullen laten tegenhouden door de ervaringen van het MVP om te investeren en risico’s te nemen. In de wereld van het durfkapitaal wordt een slagingspercentage 30% gezien als een prima resultaat. In de wereld van de internationale ontwikkeling gebruiken critici elke misstap als bewijs dat hulp hetzelfde is als geld in een bodemloze put gooien. Als je iets probeert dat zo moeilijk is als het bestrijden van armoede en ziekte zal je als je bang bent om fouten te maken nooit iets van enige betekenis bereiken.

Ik bewonder Sachs zeer dat hij zijn ideeën en reputatie op het spel heeft gezet. Hij zou tenslotte een prima leven kunnen leiden door alleen maar twee klassen per semester te onderwijzen en vanuit zijn luie stoel advies te geven in academische publicaties. Maar dat is zijn stijl niet. Hij rolt zijn mouwen op. Hij brengt zijn theorieën in praktijk. Hij eist meer van zichzelf dan wie ik ook ken.

Ik denk dat Sachs, zoals alle onvermoeibare denkers en doeners, zal leren van zijn misstappen en terug zal komen met betere ideeën en benaderingen. Sachs zal de aandacht blijven trekken en de wereld zal er een betere plek van worden.

Vertaling: Melle Trap

https://prosyn.org/VHTSPRmnl