fischer216_SERGEI BOBYLYOVPOOLAFP via Getty Images_putinxi Sergei Bobylyov/POOL/AFP via Getty Images

De afrekening met een nieuw autoritair blok

BERLIJN – Het recente bezoek van de Russische president Vladimir Poetin aan China – zijn eerste buitenlandse reis sinds zijn ‘herverkiezing’ – onderstreept de veranderingen in de wereldorde. Er is een nieuwe alliantie ontstaan op het grootste continent ter wereld, bestaande uit China, Rusland en Noord-Korea. Dit nieuwe autoritaire blok, het directe resultaat van Ruslands aanvalsoorlog tegen een kleiner buurland, vertegenwoordigt een belangrijke geopolitieke ontwikkeling die verstrekkende gevolgen zal hebben.

Het Kremlin wil Oekraïne als onafhankelijk land laten verdwijnen en uiteindelijk annexeren. Het Westen heeft hierop gereageerd met strenge sancties en handelsbeperkingen tegen Rusland, wat heeft geleid tot een bijna volledige ineenstorting van de handelsbetrekkingen en de Russische energie-export naar Europa. Dat creëerde een kans voor China om het gat in de buitenlandse handel van Rusland op te vullen. Omdat het Kremlin zijn inkomsten uit de energie-export dringend op peil moest zien te houden om de oorlog te financieren, greep China (net als India) de mogelijkheid om koolwaterstoffen tegen een flinke korting te importeren.

Maar China bleef behoedzaam om geen bijkomende sancties uit te lokken. Het zag af van directe leveringen van wapens en gevoelige technologie om de toch al gespannen handelsrelaties met de Verenigde Staten niet nog verder te ondermijnen. China blijft voor hoogwaardige technologie sterk afhankelijk van het Westen – en vooral van de VS – en zijn leiders willen de omzet van Chinese bedrijven op westerse markten niet in gevaar brengen. Daarom heeft China op de crisis in Oekraïne gereageerd met een wankel zigzagbeleid: het land is steeds meer op één lijn met Rusland komen te staan, maar handhaaft tegelijkertijd zijn formele neutraliteit in de oorlog en respecteert de rode lijnen van het Westen.

Nadat het Russische leger er in 2022 niet in slaagde Kyiv in te nemen of de meeste van zijn andere doelen te bereiken, sleepte de oorlog zich voort, waardoor het Kremlin in een steeds fellere confrontatie met westerse landen terechtkwam. Die zien de aanval op Oekraïne slechts als het begin van een bredere poging om de westerse hegemonie uit te dagen, terwijl Poetin het ziet als een manier om de uitkomst van de Koude Oorlog te herzien en de status van Rusland als wereldmacht te heroveren.

Maar de Russische elites rond Poetin houden zichzelf voor de gek als ze denken dat een conflict met Amerika en zijn bondgenoten de nationale glorie zal herstellen. Rusland heeft noch de economische noch de technologische mogelijkheden om een dergelijke confrontatie aan te gaan. Het land lijdt al jaren onder economische stagnatie en blijft gebukt gaan onder een enorm moderniseringstekort. Poetin heeft absoluut niets gedaan voor het land, behalve het een afhankelijke junior partner maken van de nieuwe Chinese supermacht.

Hoewel Poetins grootheidswaan duidelijk contrasteert met het voorzichtiger beleid van China, duidt zijn recente bezoek aan Beijing erop dat de Chinees-Russische relatie sterker wordt. Met de opkomst van een autoritair blok in Noord-Azië zou de crisis in Oekraïne inderdaad kunnen uitgroeien tot een grootschalige wereldwijde confrontatie.

Secure your copy of PS Quarterly: Age of Extremes
PS_Quarterly_Q2-24_1333x1000_No-Text

Secure your copy of PS Quarterly: Age of Extremes

The newest issue of our magazine, PS Quarterly: Age of Extremes, is here. To gain digital access to all of the magazine’s content, and receive your print copy, subscribe to PS Premium now.

Subscribe Now

Maar zelfs als een open confrontatie wordt vermeden, zijn de contouren van een nieuwe mondiale tweedeling al zichtbaar. Grote delen van het Mondiale Zuiden zullen de neiging hebben om zich aan de kant van het autoritaire Noord-Aziatische blok te scharen, deels vanwege de fouten die het Westen in het verleden heeft gemaakt en zijn langdurige veronachtzaming van deze landen. Binnen deze brede groep zal Iran een bijzonder belangrijke rol spelen, gezien zijn centrale rol in de ‘As van Verzet’ in het Midden-Oosten en zijn streven naar regionale hegemonie.

Aangezien deze veranderingen ten koste gaan van Amerika, zullen ze de rol van de VS als ’s werelds dominante supermacht op de proef stellen en de VS dwingen hun betrokkenheid in de twee huidige oorlogstheaters te intensiveren: Oekraïne en het Midden-Oosten. In het geval van het Midden-Oosten zijn er al tekenen dat de VS een nauwer veiligheidspact met Saoedi-Arabië zouden kunnen aangaan – een vooruitzicht dat eerder werd afgewezen.

De invasie van Oekraïne in 2022, de vorming van een autoritair blok in Noord-Azië en de aanval van Hamas op Israël afgelopen najaar lijken samen een einde te hebben gemaakt aan de periode van Amerikaanse terugtrekking die begon na de tegenspoed in Irak.

Strategen en beleidsmakers in Washington hebben zich gerealiseerd dat de huidige herordening van de wereld vooral betrekking heeft op de rol van Amerika – en zijn toekomstige status – als leidende supermacht. Met de nieuwe race om dominantie in kunstmatige intelligentie en andere technologieën van de toekomst, gaat dit proces evenzeer over innovatie, economie, immigratie en onderwijs als over geopolitiek. Een nieuwe rivaliteit tussen twee fundamenteel verschillende systemen dringt nu door op alle niveaus van de internationale aangelegenheden.

Vertaling: Menno Grootveld

https://prosyn.org/z4xJqwhnl