CAMBRIDGE – De invasie van Oekraïne door Rusland en de ingrijpende sancties die de Verenigde Staten en Europa in reactie daarop tegen Rusland hebben afgekondigd, hebben geleid tot economische ontwrichtingen op vier niveaus: direct, en die van een terugslag, overloopeffecten en systemische ontwrichtingen. Om de gevolgen op de langere termijn te beperken, moeten we nu aan herstelplannen beginnen te werken.
Het behoeft geen betoog dat de Oekraïense en Russische economieën het hardst worden getroffen. De economische activiteit in Oekraïne zal dit jaar waarschijnlijk met ruim een derde krimpen, waardoor de snel escalerende humanitaire crisis nog zal verergeren. De oorlog heeft al ruim zevenhonderdvijftig burgerslachtoffers geëist en 1,5 miljoen Oekraïners op de vlucht gedreven naar de buurlanden, terwijl miljoenen anderen in eigen land op de vlucht zijn geslagen.
Hoewel Rusland niet te kampen heeft met grootschalig menselijk lijden of fysieke verwoestingen, zal zijn economie met ongeveer een derde krimpen als gevolg van de ongekend strenge sancties die het nu opgelegd heeft gekregen. Met name de bevriezing van de tegoeden van de centrale bank en de uitsluiting van bepaalde Russische banken van SWIFT, het financiële berichtensysteem dat de meeste internationale bankbetalingen mogelijk maakt, brengen de economie op de knieën, waarbij ʻzelfsanctiesʼ door huishoudens en bedrijven, van Apple tot BP, de schade nog verergeren.
Rusland stevent nu af op ernstige deviezenbeperkingen, enorme tekorten aan goederen, een instortende roebel, oplopende betalingsachterstanden en de verwachting bij de huishoudens dat de zaken eerst nog slechter zullen worden voordat ze weer verbeteren. Dit beeld heeft veel gemeen met wat ik zag toen ik in augustus 1998 Moskou bezocht.
Zelfs als de oorlog morgen zou eindigen, zou het jaren duren voordat deze economieën zich herstellen; en hoe langer de oorlog voortduurt, des te groter de schade, des te groter het potentieel voor vicieuze interacties en negatieve cycli, en des te dieper de gevolgen.
In Oekraïne zijn de fysieke en menselijke infrastructuur zeer zwaar getroffen. Het land kan rekenen op massale externe steun voor zijn wederopbouw, waarbij het wellicht de zwakke punten uit het verleden kan aanpakken, en nieuwe economische structuren en relaties in binnen- en buitenland kan opbouwen. Maar dit proces zal tijd vergen en er zullen zich onderweg hobbels voordoen.
Rusland van zijn kant zal het zeer moeilijk hebben om de economische, financiële en institutionele banden met de buitenwereld, en met name met het Westen, te herstellen. Dit zal het uiteindelijke economische herstel belemmeren, dat zal afhangen van de voortzetting van een aantal complexe en kostbare interne herstructureringen met institutionele, politieke en sociale dimensies.
Maar de economische gevolgen van de oorlog zullen niet beperkt blijven tot de landen die de oorlog voeren. Het Westen begint de ʻstagflatoireʼ terugslag al te voelen. De bestaande inflatiedruk zal nog worden verergerd door de sterk stijgende prijzen van grondstoffen, waaronder energie en tarwe. Intussen is een nieuwe ronde van ontwrichtingen van de aanbodketen begonnen en nemen de transportkosten opnieuw toe. Verstoorde handelsroutes zullen de groei waarschijnlijk verder onder druk zetten.
De omvang van de schade die deze ontwikkelingen veroorzaken zal sterk uiteenlopen, zowel tussen als binnen landen. Indien niet tijdig een beleidsreactie wordt ondernomen, mogen de geavanceerde economieën een lagere groei, grotere ongelijkheid en grotere prestatieverschillen tussen de landen verwachten. Over het geheel genomen zullen de VS het waarschijnlijk beter doen dan Europa, dat waarschijnlijk in een recessie zal belanden, omdat de Amerikaanse economie intern veerkrachtiger en beweeglijker is, hoewel het feit dat de Amerikaanse Federal Reserve (het federale stelsel van Amerikaanse centrale banken) vorig jaar niet tijdig op de inflatie heeft gereageerd – een historische beleidsfout – de beleidsflexibiliteit zal ondermijnen.
Aan beide zijden van de Atlantische Oceaan mag men een grotere – en soms verontrustende – marktvolatiliteit verwachten. De financiële verliezen zullen groter zijn in Europa, waar bepaalde sectoren – met name bepaalde banken en energiebedrijven – zeer hard zullen worden getroffen.
Ook elders in de wereld zullen de economische en financiële verschillen toenemen. Sommige grondstoffenproducenten zullen door de hogere uitvoerprijzen genoeg winnen om de verliezen als gevolg van de lagere mondiale groei te compenseren. Maar een veel groter aantal landen – vooral die welke dichtbij de gevechten zijn gelegen, en kwetsbare ontwikkelingseconomieën – zal te maken krijgen met druk van diverse kanten, waaronder een ongunstige ruilvoet, migratiestromen, een sterkere Amerikaanse dollar, een verminderde mondiale vraag en instabiliteit van de financiële markten.
Grondstoffenimporteurs zullen moeite hebben om het hoofd te bieden aan plotselinge prijsstijgingen over de hele linie, die moeilijk aan de consument kunnen worden doorberekend en moeilijk kunnen worden gesubsidieerd. Het potentiële effect zou meer schuldherstructureringen kunnen zijn. Tenzij beleidsmakers tijdig reageren, dreigen in de zwakste economieën voedselrellen.
Dan is er nog de toekomst van het multilateralisme, de vierde fall-out. Op de korte termijn heeft het Westen zijn dominantie herbevestigd over het internationale systeem dat het in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog heeft opgebouwd. Maar op de langere termijn mag het een ernstige uitdaging verwachten van de intensivering van de door China geleide pogingen om een alternatief systeem op te bouwen, één economisch of financieel element per keer.
Er wordt vaak gezegd dat in elke verschrikkelijke crisis grote kansen schuilen. Landen moeten zich blijven verenigen om zich te verzetten tegen de illegale invasie van Rusland in Oekraïne, maar het is ook van vitaal belang dat zij tijdig actie ondernemen om de economische risicoʼs die het conflict op de langere termijn met zich meebrengt te beperken – en zelfs om de veerkracht en samenwerking in de toekomst te versterken.
De wereld heeft bewezen deze uitdaging aan te kunnen in de nasleep van WO II. We moeten ons nu concentreren op een soortgelijke reactie als en wanneer de vrede in Oekraïne en Europa terugkeert.
Vertaling: Menno Grootveld
CAMBRIDGE – De invasie van Oekraïne door Rusland en de ingrijpende sancties die de Verenigde Staten en Europa in reactie daarop tegen Rusland hebben afgekondigd, hebben geleid tot economische ontwrichtingen op vier niveaus: direct, en die van een terugslag, overloopeffecten en systemische ontwrichtingen. Om de gevolgen op de langere termijn te beperken, moeten we nu aan herstelplannen beginnen te werken.
Het behoeft geen betoog dat de Oekraïense en Russische economieën het hardst worden getroffen. De economische activiteit in Oekraïne zal dit jaar waarschijnlijk met ruim een derde krimpen, waardoor de snel escalerende humanitaire crisis nog zal verergeren. De oorlog heeft al ruim zevenhonderdvijftig burgerslachtoffers geëist en 1,5 miljoen Oekraïners op de vlucht gedreven naar de buurlanden, terwijl miljoenen anderen in eigen land op de vlucht zijn geslagen.
Hoewel Rusland niet te kampen heeft met grootschalig menselijk lijden of fysieke verwoestingen, zal zijn economie met ongeveer een derde krimpen als gevolg van de ongekend strenge sancties die het nu opgelegd heeft gekregen. Met name de bevriezing van de tegoeden van de centrale bank en de uitsluiting van bepaalde Russische banken van SWIFT, het financiële berichtensysteem dat de meeste internationale bankbetalingen mogelijk maakt, brengen de economie op de knieën, waarbij ʻzelfsanctiesʼ door huishoudens en bedrijven, van Apple tot BP, de schade nog verergeren.
Rusland stevent nu af op ernstige deviezenbeperkingen, enorme tekorten aan goederen, een instortende roebel, oplopende betalingsachterstanden en de verwachting bij de huishoudens dat de zaken eerst nog slechter zullen worden voordat ze weer verbeteren. Dit beeld heeft veel gemeen met wat ik zag toen ik in augustus 1998 Moskou bezocht.
Zelfs als de oorlog morgen zou eindigen, zou het jaren duren voordat deze economieën zich herstellen; en hoe langer de oorlog voortduurt, des te groter de schade, des te groter het potentieel voor vicieuze interacties en negatieve cycli, en des te dieper de gevolgen.
In Oekraïne zijn de fysieke en menselijke infrastructuur zeer zwaar getroffen. Het land kan rekenen op massale externe steun voor zijn wederopbouw, waarbij het wellicht de zwakke punten uit het verleden kan aanpakken, en nieuwe economische structuren en relaties in binnen- en buitenland kan opbouwen. Maar dit proces zal tijd vergen en er zullen zich onderweg hobbels voordoen.
BLACK FRIDAY SALE: Subscribe for as little as $34.99
Subscribe now to gain access to insights and analyses from the world’s leading thinkers – starting at just $34.99 for your first year.
Subscribe Now
Rusland van zijn kant zal het zeer moeilijk hebben om de economische, financiële en institutionele banden met de buitenwereld, en met name met het Westen, te herstellen. Dit zal het uiteindelijke economische herstel belemmeren, dat zal afhangen van de voortzetting van een aantal complexe en kostbare interne herstructureringen met institutionele, politieke en sociale dimensies.
Maar de economische gevolgen van de oorlog zullen niet beperkt blijven tot de landen die de oorlog voeren. Het Westen begint de ʻstagflatoireʼ terugslag al te voelen. De bestaande inflatiedruk zal nog worden verergerd door de sterk stijgende prijzen van grondstoffen, waaronder energie en tarwe. Intussen is een nieuwe ronde van ontwrichtingen van de aanbodketen begonnen en nemen de transportkosten opnieuw toe. Verstoorde handelsroutes zullen de groei waarschijnlijk verder onder druk zetten.
De omvang van de schade die deze ontwikkelingen veroorzaken zal sterk uiteenlopen, zowel tussen als binnen landen. Indien niet tijdig een beleidsreactie wordt ondernomen, mogen de geavanceerde economieën een lagere groei, grotere ongelijkheid en grotere prestatieverschillen tussen de landen verwachten. Over het geheel genomen zullen de VS het waarschijnlijk beter doen dan Europa, dat waarschijnlijk in een recessie zal belanden, omdat de Amerikaanse economie intern veerkrachtiger en beweeglijker is, hoewel het feit dat de Amerikaanse Federal Reserve (het federale stelsel van Amerikaanse centrale banken) vorig jaar niet tijdig op de inflatie heeft gereageerd – een historische beleidsfout – de beleidsflexibiliteit zal ondermijnen.
Aan beide zijden van de Atlantische Oceaan mag men een grotere – en soms verontrustende – marktvolatiliteit verwachten. De financiële verliezen zullen groter zijn in Europa, waar bepaalde sectoren – met name bepaalde banken en energiebedrijven – zeer hard zullen worden getroffen.
Ook elders in de wereld zullen de economische en financiële verschillen toenemen. Sommige grondstoffenproducenten zullen door de hogere uitvoerprijzen genoeg winnen om de verliezen als gevolg van de lagere mondiale groei te compenseren. Maar een veel groter aantal landen – vooral die welke dichtbij de gevechten zijn gelegen, en kwetsbare ontwikkelingseconomieën – zal te maken krijgen met druk van diverse kanten, waaronder een ongunstige ruilvoet, migratiestromen, een sterkere Amerikaanse dollar, een verminderde mondiale vraag en instabiliteit van de financiële markten.
Grondstoffenimporteurs zullen moeite hebben om het hoofd te bieden aan plotselinge prijsstijgingen over de hele linie, die moeilijk aan de consument kunnen worden doorberekend en moeilijk kunnen worden gesubsidieerd. Het potentiële effect zou meer schuldherstructureringen kunnen zijn. Tenzij beleidsmakers tijdig reageren, dreigen in de zwakste economieën voedselrellen.
Dan is er nog de toekomst van het multilateralisme, de vierde fall-out. Op de korte termijn heeft het Westen zijn dominantie herbevestigd over het internationale systeem dat het in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog heeft opgebouwd. Maar op de langere termijn mag het een ernstige uitdaging verwachten van de intensivering van de door China geleide pogingen om een alternatief systeem op te bouwen, één economisch of financieel element per keer.
Er wordt vaak gezegd dat in elke verschrikkelijke crisis grote kansen schuilen. Landen moeten zich blijven verenigen om zich te verzetten tegen de illegale invasie van Rusland in Oekraïne, maar het is ook van vitaal belang dat zij tijdig actie ondernemen om de economische risicoʼs die het conflict op de langere termijn met zich meebrengt te beperken – en zelfs om de veerkracht en samenwerking in de toekomst te versterken.
De wereld heeft bewezen deze uitdaging aan te kunnen in de nasleep van WO II. We moeten ons nu concentreren op een soortgelijke reactie als en wanneer de vrede in Oekraïne en Europa terugkeert.
Vertaling: Menno Grootveld