LONDEN – Te oordelen naar het krachtige, dramatische taalgebruik was Mario Draghi’s grote rapport over het Europese concurrentievermogen duidelijk bedoeld om de aandacht van de EU-beleidsmakers te trekken. In plaats van te proberen de bittere pil te verzachten, waarschuwt hij dat Europa steeds verder achterop raakt bij de Verenigde Staten. Het heeft niet alleen de digitale revolutie grotendeels gemist, maar het staat ook op het punt de AI-revolutie te missen. Geen enkel Europees technologiebedrijf kan tippen aan Apple of Microsoft.
Bovendien merkt Draghi op dat de productiviteitsgroei op het hele continent achterblijft bij die van de VS, waardoor de Europese Unie voor een ‘existentiële uitdaging’ komt te staan. Als ze haar manier van doen niet ‘radicaal verandert,’ ‘zal ze haar bestaansreden verliezen.’ Dit was dus een harde wake-up call – van het soort dat sommige wekkers laten horen als je hun eerste beleefde piepjes negeert.
Draghi’s conclusies zullen als muziek in de oren klinken van de slinkende groep Brexiteers in het Verenigd Koninkrijk, want zij hebben altijd volgehouden dat Europa aan sclerose lijdt. In hun pleidooi voor ‘Leave’ betoogden ze dat het Verenigd Koninkrijk aan een dode ezel was gebonden en zich moest losmaken.
Maar Draghi is geen euroscepticus of liefhebber van subsidiariteit, en de meeste van zijn aanbevelingen vergen juist ‘meer Europa’ in de vorm van gecoördineerd beleid en een enorme impuls voor door de overheid gefinancierde investeringen op EU-niveau. Hij stelt dat er dringend 800 miljard euro extra geïnvesteerd moet worden om het productiviteitsprobleem aan te pakken en de transitie naar een groene economie te versnellen. Het was te verwachten dat dit voorstel enthousiasme zou oproepen in Rome, voorzichtige acceptatie in Parijs en gejoel van protest in Berlijn.
Maar in specifieke hoofdstukken die minder aandacht hebben gekregen, gaat Draghi ook in op de financiële en toezichthoudende structuur van de EU. Hij vindt dat Europa te afhankelijk is van bankfinanciering, en hij heeft duidelijk gelijk. Nieuwe groeibedrijven (waarvan er veel minder zijn dan in de VS) worden meestal gefinancierd door Amerikaanse durfkapitalisten, en dertig procent van de euro-unicorns (particuliere start-ups met een waarde van één miljard dollar of meer) hebben hun hoofdkantoor naar de andere kant van de Atlantische Oceaan verplaatst zodra de markt hun potentieel erkende.
De belangrijkste reden voor deze trieste stand van zaken is dat de Europese kapitaalmarkten gefragmenteerd blijven. Het plan om een kapitaalmarktenunie op te richten heeft sinds de lancering ervan in 2015 (door Jonathan Hill, destijds de Britse commissaris in Brussel) weinig vooruitgang geboekt. Een deel van het probleem is politiek van aard. EU-politici, vooral linkse leden van het Europees Parlement, blijven wantrouwig staan tegenover securitisatie (een belangrijke pijler van het plan), omdat ze het concept blijven associëren met de subprime-hypotheekcrisis in de VS.
Draghi geeft het initiatief in ieder geval nog een duwtje in de rug, omdat hij onderkent dat dit de enige manier is om de buitensporige afhankelijkheid van Europese bedrijven van bankfinanciering aan te pakken. Maar hij ziet ook de afwezigheid van een krachtige toezichthouder op de aandelenmarkten als een ander groot deel van het probleem.
Het is geen nieuwe gedachte. Zo’n vijftien jaar geleden adviseerde Jacques de Larosière, voorheen president van de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling, een Europese Securities and Exchange Commission (SEC) in zijn rapport van na 2008 over het toezicht op de financiële sector. In plaats daarvan creëerde de EU een tussenstation in de vorm van de European Securities and Markets Authority (ESMA).
Hoewel de ESMA nuttig werk doet en zich heeft bewezen als een belangrijk onderdeel van de financiële architectuur van de EU, is zij bij lange na geen Europese tegenhanger van de Amerikaanse SEC. Ze houdt bijvoorbeeld rechtstreeks toezicht op kredietbeoordelingsbureaus en een paar andere pan-Europese entiteiten, maar niet op de lokale aandelenbeurzen. De methoden voor het aantrekken van kapitaal verschillen dus van land tot land, wat een ernstige handicap vormt voor aspirant-ondernemers en de meeste bedrijven.
Hoewel de campagne om een agentschap met meer bevoegdheden op te richten niet nieuw is, heeft deze de laatste tijd wel aan kracht gewonnen. De president van de Europese Centrale Bank, Christine Lagarde, heeft deze aanbeveling ook gedaan en de opname ervan in het rapport van Draghi zet het stevig op de agenda van de nieuwe Commissie onder Ursula von der Leyen.
Maar zelfs met dergelijke krachtige steun is succes niet verzekerd. Om een gevolmachtigd orgaan op te richten met alle bevoegdheden die zijn voorgesteld, zou een verdragswijziging nodig zijn en de Europese Raad heeft dergelijke stappen sinds het Verdrag van Lissabon van 2009 vermeden. Veel Europese leiders vrezen dat een herziening van de basisverdragen van de EU vragen zal oproepen die ze liever niet behandelen. Sommige landen zullen onvermijdelijk bezwaar aantekenen tegen het toekennen van nieuwe bevoegdheden aan een gecentraliseerde autoriteit, en sommige zouden een referendum moeten houden om de verdragswijziging te ratificeren, wat mogelijkheden schept voor subversieve Brexit-achtige krachten. Bovendien zijn de meeste referenda over Europese integratie de eerste keer mislukt.
Toch kan er veel bereikt worden zonder een nieuw of herzien verdrag. Een van de belangrijkste aanbevelingen van Draghi is om de bestuursstructuur van de ESMA meer te laten lijken op die van de ECB. De bestuursraad van de ESMA wordt nu gedomineerd door vertegenwoordigers van toezichthouders uit de lidstaten, terwijl de directie van de ECB zes mensen telt die in het Europese belang moeten handelen en niet in dat van hun eigen land.
Het is ook mogelijk om de Europese effectenbeurzen en clearingsystemen onder het toezicht van de ESMA te brengen. Maar dit zou geen triviale stap zijn. Zou de Franse regering toestaan dat de Bourse de Paris onder controle komt te staan van een Europese toezichthouder, zelfs als die in Parijs is gevestigd? De Duitse regering staat openlijk afwijzend tegenover het idee van een grensoverschrijdende fusie tussen UniCredit en Commerzbank, ook al heeft Commerzbank dringend behoefte aan een nieuwe koers. Zou zij toestaan dat de Deutsche Börse vanuit Parijs wordt gereguleerd?
Als de leden van de Europese Raad echt een kapitaalmarktenunie willen, zullen ze nationale overwegingen opzij moeten zetten en hun trots moeten inslikken. De komende maanden zullen ons laten zien hoe toegewijd ze zijn aan het herstel van het Europese concurrentievermogen in een wereld waarin ze steeds verder achterop raken.
Secure your copy of PS Quarterly: The Climate Crucible
The newest issue of our magazine, PS Quarterly: The Climate Crucible, is here. To gain digital access to all of the magazine’s content, and receive your print copy, subscribe to PS Premium now.
Subscribe Now
Howard Davies, voormalig plaatsvervangend gouverneur van de Bank of England, is bestuursvoorzitter van de NatWest Group.
To have unlimited access to our content including in-depth commentaries, book reviews, exclusive interviews, PS OnPoint and PS The Big Picture, please subscribe
China, Iran, North Korea, and Russia do not have a formal alliance committed to defending one another. But they have formed an alignment driven by shared antipathy toward the existing US-led world order, and there is no simple way for the United States and its allies to respond.
proposes ways the US and the West can counter the entente between China, Iran, North Korea, and Russia.
As wealth inequality in the United States has grown, so has the social status and influence of the superrich, many of whom parlay their economic success into an intellectual credential. Clearly, Americans need to have a serious conversation about what they, as a society, should value.
thinks the social, cultural, and political influence wielded by the superrich has reached a dangerous level.
LONDEN – Te oordelen naar het krachtige, dramatische taalgebruik was Mario Draghi’s grote rapport over het Europese concurrentievermogen duidelijk bedoeld om de aandacht van de EU-beleidsmakers te trekken. In plaats van te proberen de bittere pil te verzachten, waarschuwt hij dat Europa steeds verder achterop raakt bij de Verenigde Staten. Het heeft niet alleen de digitale revolutie grotendeels gemist, maar het staat ook op het punt de AI-revolutie te missen. Geen enkel Europees technologiebedrijf kan tippen aan Apple of Microsoft.
Bovendien merkt Draghi op dat de productiviteitsgroei op het hele continent achterblijft bij die van de VS, waardoor de Europese Unie voor een ‘existentiële uitdaging’ komt te staan. Als ze haar manier van doen niet ‘radicaal verandert,’ ‘zal ze haar bestaansreden verliezen.’ Dit was dus een harde wake-up call – van het soort dat sommige wekkers laten horen als je hun eerste beleefde piepjes negeert.
Draghi’s conclusies zullen als muziek in de oren klinken van de slinkende groep Brexiteers in het Verenigd Koninkrijk, want zij hebben altijd volgehouden dat Europa aan sclerose lijdt. In hun pleidooi voor ‘Leave’ betoogden ze dat het Verenigd Koninkrijk aan een dode ezel was gebonden en zich moest losmaken.
Maar Draghi is geen euroscepticus of liefhebber van subsidiariteit, en de meeste van zijn aanbevelingen vergen juist ‘meer Europa’ in de vorm van gecoördineerd beleid en een enorme impuls voor door de overheid gefinancierde investeringen op EU-niveau. Hij stelt dat er dringend 800 miljard euro extra geïnvesteerd moet worden om het productiviteitsprobleem aan te pakken en de transitie naar een groene economie te versnellen. Het was te verwachten dat dit voorstel enthousiasme zou oproepen in Rome, voorzichtige acceptatie in Parijs en gejoel van protest in Berlijn.
Maar in specifieke hoofdstukken die minder aandacht hebben gekregen, gaat Draghi ook in op de financiële en toezichthoudende structuur van de EU. Hij vindt dat Europa te afhankelijk is van bankfinanciering, en hij heeft duidelijk gelijk. Nieuwe groeibedrijven (waarvan er veel minder zijn dan in de VS) worden meestal gefinancierd door Amerikaanse durfkapitalisten, en dertig procent van de euro-unicorns (particuliere start-ups met een waarde van één miljard dollar of meer) hebben hun hoofdkantoor naar de andere kant van de Atlantische Oceaan verplaatst zodra de markt hun potentieel erkende.
De belangrijkste reden voor deze trieste stand van zaken is dat de Europese kapitaalmarkten gefragmenteerd blijven. Het plan om een kapitaalmarktenunie op te richten heeft sinds de lancering ervan in 2015 (door Jonathan Hill, destijds de Britse commissaris in Brussel) weinig vooruitgang geboekt. Een deel van het probleem is politiek van aard. EU-politici, vooral linkse leden van het Europees Parlement, blijven wantrouwig staan tegenover securitisatie (een belangrijke pijler van het plan), omdat ze het concept blijven associëren met de subprime-hypotheekcrisis in de VS.
Draghi geeft het initiatief in ieder geval nog een duwtje in de rug, omdat hij onderkent dat dit de enige manier is om de buitensporige afhankelijkheid van Europese bedrijven van bankfinanciering aan te pakken. Maar hij ziet ook de afwezigheid van een krachtige toezichthouder op de aandelenmarkten als een ander groot deel van het probleem.
Het is geen nieuwe gedachte. Zo’n vijftien jaar geleden adviseerde Jacques de Larosière, voorheen president van de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling, een Europese Securities and Exchange Commission (SEC) in zijn rapport van na 2008 over het toezicht op de financiële sector. In plaats daarvan creëerde de EU een tussenstation in de vorm van de European Securities and Markets Authority (ESMA).
Hoewel de ESMA nuttig werk doet en zich heeft bewezen als een belangrijk onderdeel van de financiële architectuur van de EU, is zij bij lange na geen Europese tegenhanger van de Amerikaanse SEC. Ze houdt bijvoorbeeld rechtstreeks toezicht op kredietbeoordelingsbureaus en een paar andere pan-Europese entiteiten, maar niet op de lokale aandelenbeurzen. De methoden voor het aantrekken van kapitaal verschillen dus van land tot land, wat een ernstige handicap vormt voor aspirant-ondernemers en de meeste bedrijven.
Hoewel de campagne om een agentschap met meer bevoegdheden op te richten niet nieuw is, heeft deze de laatste tijd wel aan kracht gewonnen. De president van de Europese Centrale Bank, Christine Lagarde, heeft deze aanbeveling ook gedaan en de opname ervan in het rapport van Draghi zet het stevig op de agenda van de nieuwe Commissie onder Ursula von der Leyen.
Maar zelfs met dergelijke krachtige steun is succes niet verzekerd. Om een gevolmachtigd orgaan op te richten met alle bevoegdheden die zijn voorgesteld, zou een verdragswijziging nodig zijn en de Europese Raad heeft dergelijke stappen sinds het Verdrag van Lissabon van 2009 vermeden. Veel Europese leiders vrezen dat een herziening van de basisverdragen van de EU vragen zal oproepen die ze liever niet behandelen. Sommige landen zullen onvermijdelijk bezwaar aantekenen tegen het toekennen van nieuwe bevoegdheden aan een gecentraliseerde autoriteit, en sommige zouden een referendum moeten houden om de verdragswijziging te ratificeren, wat mogelijkheden schept voor subversieve Brexit-achtige krachten. Bovendien zijn de meeste referenda over Europese integratie de eerste keer mislukt.
Toch kan er veel bereikt worden zonder een nieuw of herzien verdrag. Een van de belangrijkste aanbevelingen van Draghi is om de bestuursstructuur van de ESMA meer te laten lijken op die van de ECB. De bestuursraad van de ESMA wordt nu gedomineerd door vertegenwoordigers van toezichthouders uit de lidstaten, terwijl de directie van de ECB zes mensen telt die in het Europese belang moeten handelen en niet in dat van hun eigen land.
Het is ook mogelijk om de Europese effectenbeurzen en clearingsystemen onder het toezicht van de ESMA te brengen. Maar dit zou geen triviale stap zijn. Zou de Franse regering toestaan dat de Bourse de Paris onder controle komt te staan van een Europese toezichthouder, zelfs als die in Parijs is gevestigd? De Duitse regering staat openlijk afwijzend tegenover het idee van een grensoverschrijdende fusie tussen UniCredit en Commerzbank, ook al heeft Commerzbank dringend behoefte aan een nieuwe koers. Zou zij toestaan dat de Deutsche Börse vanuit Parijs wordt gereguleerd?
Als de leden van de Europese Raad echt een kapitaalmarktenunie willen, zullen ze nationale overwegingen opzij moeten zetten en hun trots moeten inslikken. De komende maanden zullen ons laten zien hoe toegewijd ze zijn aan het herstel van het Europese concurrentievermogen in een wereld waarin ze steeds verder achterop raken.
Secure your copy of PS Quarterly: The Climate Crucible
The newest issue of our magazine, PS Quarterly: The Climate Crucible, is here. To gain digital access to all of the magazine’s content, and receive your print copy, subscribe to PS Premium now.
Subscribe Now
Howard Davies, voormalig plaatsvervangend gouverneur van de Bank of England, is bestuursvoorzitter van de NatWest Group.