fischer223_Alexander KoernerGetty Images_bundeswehr Alexander Koerner/Getty Images

Poetins tegenslagen zijn een schrale troost voor Europa

BERLIJN – De verkiezing van Donald Trump tot de 47e president van de Verenigde Staten heeft de Russische president Vladimir Poetin ongetwijfeld nieuwe hoop gegeven. Trump heeft herhaaldelijk zijn bewondering voor Poetin uitgesproken en heeft duidelijk laten blijken dat hij bereid is te breken met het beleid van president Joe Biden. Dit beleid voorziet Oekraïne van substantiële materiële steun – waaronder wapens, inlichtingen en financiële hulp – in zijn verdediging tegen de Russische agressie.

Daarnaast weerspiegelt Trumps keuze voor J.D. Vance als vicepresident diens standpunt. Vance verklaarde: ‘Het Amerikaanse volk zal geen eindeloze oorlog meer tolereren, en ik ook niet.’ Nu de Republikeinen de controle over beide huizen van het Congres hebben en draconische bezuinigingen nastreven op uitgaven die verband houden met Democratische prioriteiten, lijkt het waarschijnlijk dat de Amerikaanse steun aan Oekraïne binnenkort wordt stopgezet.

Hoe we het onszelf ook willen voorspiegelen, wij Europeanen zullen niet in staat zijn het verlies van de Amerikaanse financiële en militaire steun aan Oekraïne te compenseren. We beschikken noch over de wil, noch over het vermogen om dat te doen. En hoewel velen de recente ontwikkelingen in Syrië hebben bestempeld als een nederlaag voor Poetin, betekent dat nog niet dat ze een overwinning zijn voor Oekraïne of Europa.

Poetin heeft inderdaad een belangrijke bondgenoot verloren met de val van Bashar al-Assad, terwijl een andere belangrijke partner, Iran, de afgelopen maanden aanzienlijk is verzwakt. De overwinning van de Syrische oppositiekrachten betekent dat Iran zijn directe landverbinding naar Libanon en de Middellandse Zee is kwijtgeraakt. Daarnaast hebben de Israëli’s de Iraanse ‘as van verzet’ zwaar ondermijnd door de uitschakeling van topfiguren binnen Hezbollah en Hamas, en zelfs door het neutraliseren van een groot deel van Irans binnenlandse luchtafweer.

Na de ineenstorting van het Assad-regime trekt Rusland zijn troepen terug van zijn lucht- en marinebases aan de Syrische Middellandse Zeekust. Dit betekent dat Rusland essentiële bevoorradingskanalen verliest voor zijn troepen die zijn gestationeerd in diverse Afrikaanse landen. Voor een leider met mondiale machtsambities zoals Poetin is dit een zware tegenslag.

Het strategische verlies van Poetin in het oostelijke Middellandse Zeegebied kan slechts gedeeltelijk worden gecompenseerd door een mogelijke ‘deal’ met Trump. De nieuwe Amerikaanse regering zou bijvoorbeeld een Grand Bargain kunnen nastreven, waarbij Rusland de Amerikaans-Israëlische inspanningen ondersteunt om het nucleaire programma van Iran stop te zetten, in ruil voor een symbolische gedeeltelijke overwinning in Oekraïne die Poetin zijn gezicht laat redden.

PS Events: AI Action Summit 2025
AI Event Hero

PS Events: AI Action Summit 2025

Don’t miss our next event, taking place at the AI Action Summit in Paris. Register now, and watch live on February 10 as leading thinkers consider what effective AI governance demands.

Register Now

Een andere mogelijkheid is dat de wederkomst van Trump in het Witte Huis Israël groen licht geeft om Iraanse nucleaire installaties aan te vallen. Gezien de duidelijke zwakheden van het Iraanse regime rijst de vraag of het zo’n aanval politiek zou kunnen overleven.

Dit scenario zou een ernstige klap betekenen voor Poetins ambities op het wereldtoneel, omdat het de rol van Rusland in het Midden-Oosten en in de internationale politiek fundamenteel zou veranderen. De denigrerende beschrijving door de voormalige Amerikaanse president Barack Obama, die Rusland een ‘regionale macht’ noemde en geen wereldmacht, zou hiermee worden bevestigd. Hoewel Rusland in China nog steeds een machtige partner zou hebben, zou China’s waardering voor het strategische belang van zijn noorderbuur aanzienlijk afnemen.

Een andere mogelijkheid is dat Trump simpelweg voor Poetin buigt door de Oekraïners te dwingen tot onderhandelingen over een staakt-het-vuren en territoriale concessies, zonder dat er effectieve westerse veiligheidsgaranties worden geboden. Zo’n groteske uitkomst zou de veiligheidsarchitectuur van Europa verder ondermijnen. De NAVO zou weliswaar blijven bestaan, maar haar relevantie zou ernstig ter discussie staan zolang Trump aan de macht is. De Europese veiligheid zou voortaan afhankelijk zijn van de veiligheid van Oekraïne. Europa’s toekomstige welvaart en stabiliteit zouden gebonden zijn aan een fragiel staakt-het-vuren, dat niets zou doen om de voortdurende dreiging van de Russische hybride oorlogsvoering weg te nemen.

Met andere woorden, vanuit het perspectief van Europa zal het zogenaamde vredesplan van Trump en Vance niets oplossen. Europa zal nog steeds geconfronteerd worden met aanzienlijke risico’s voor zijn veiligheid en interne cohesie, maar dan zonder de steun van de VS. Wat zal Poetin doen met de adempauze die het tijdelijke staakt-het-vuren hem verschaft? En wat betekent het voor Europa als de situatie in Syrië verder verslechtert en er een nieuwe vluchtelingencrisis, vergelijkbaar met die van 2015, ontstaat?

Geconfronteerd met zoveel onzekerheid hebben de Europeanen geen andere keuze dan stevig te blijven investeren in herbewapening en veiligheid, zelfs als dergelijke uitgaven moeilijker te rechtvaardigen zijn in een tijd van afnemende economische groei en een nieuwe handelsoorlog.

Het is makkelijk om campagne te voeren met de slogan ‘America first’ wanneer je wordt beschermd door oceanen en duizenden kilometers afstand tot de conflictgebieden in Oost-Europa en het Midden-Oosten. Maar die luxe hebben Europeanen niet, en we kunnen ons geen zelfgenoegzaamheid meer permitteren.

Vertaling: Menno Grootveld

https://prosyn.org/1OKfHbrnl