picture alliance/Getty Images

Moet Oekraïne kernwapens hebben?

LJUBLJANA – Na de overwinning van Donald Trump bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen van eerder deze maand deed Alexandria Ocasio-Cortez, een Democratisch congreslid uit New York, in het openbaar een beroep op degenen die zowel op haar als op Trump hadden gestemd. Ze wilde weten wat de motivatie was voor zo’n schijnbaar inconsistente keuze, en het antwoord dat ze overwegend te horen kreeg was dat zij en Trump oprechter leken, terwijl vicepresident Kamala Harris te berekenend overkwam.

Het was een vruchtbare oefening, en we kunnen dezelfde vraag stellen aan linkse mensen die zowel de Palestijnen als Rusland steunen. Dat laatste land blijft immers Oekraïense steden bombarderen tot ze op Gaza lijken, en net zoals de rechtse partijen in de Israëlische regering een Groot-Israël willen creëren, hoopt het Kremlin een Groot-Rusland in het leven te kunnen roepen. Het Russische eliminatieproject moet dus bovenaan onze gedachten blijven staan wanneer we de ontwikkelingen ter plaatse beoordelen.

Onmiddellijk na de recente beslissing van de regering van de Amerikaanse president Joe Biden om Oekraïne toe te staan door de VS uitgeruste ATACMS-raketten (met een bereik tot 350 kilometer) richting Rusland te lanceren, waarschuwde het Kremlin dat elk gebruik van westerse wapens tegen de Russische Federatie een nucleaire reactie zou kunnen uitlokken op grond van zijn nieuwe nucleaire doctrine. Desondanks vuurden de Oekraïners de volgende dag zes ATACMS-raketten af op een militaire faciliteit in de regio Bryansk (grenzend aan Oekraïne).

Hoewel Rusland beweert dat de schade te verwaarlozen was – vijf van de raketten werden neergeschoten en er waren geen slachtoffers – zou het volgen van de letter van zijn nieuwe nucleaire doctrine betekenen dat het nu in oorlog is met de Verenigde Staten en het recht heeft om kernwapens te gebruiken tegen Oekraïne. Is het, nu sommigen rond Trump Joe Biden al beschuldigen van het zetten van een gevaarlijke stap in de richting van een nieuwe wereldoorlog, eerlijk om te zeggen dat Oekraïne te ver is gegaan? Heeft het land de fragiele balans verstoord die het conflict beperkt hield?

Voordat we deze conclusie trekken, mogen we niet vergeten dat de VS Oekraïne heeft toegestaan om met name te schieten op locaties in Koersk, het grensgebied van waaruit Rusland veel van zijn aanvallen op Oekraïense posities heeft uitgevoerd. Zoals Josep Borrell, de (vertrekkende) EU-buitenlandchef, het verwoordde: ‘Oekraïne moet de wapens die we hen hebben gegeven niet alleen kunnen gebruiken om de pijl te stoppen, maar ook om de schutters te raken.’

Bedenk bovendien dat Rusland slechts enkele dagen eerder zijn eigen campagne tegen Oekraïne had opgevoerd door het hele land te bestoken met drone- en raketaanvallen op de civiele energie-infrastructuur, vlak voor het begin van de winter. Terwijl zes Oekraïense raketten paniek zaaiden over de hele wereld, is de systematische vernietiging van de Oekraïense infrastructuur door Rusland genormaliseerd – net als de verwoesting van het noorden van Gaza door Israël.

PS Events: AI Action Summit 2025
AI Event Hero

PS Events: AI Action Summit 2025

Don’t miss our next event, taking place at the AI Action Summit in Paris. Register now, and watch live on February 10 as leading thinkers consider what effective AI governance demands.

Register Now

De situatie is even obsceen als absurd. Rusland, dat een veroveringsoorlog is begonnen tegen zijn vreedzame buurland, wil nu zijn eigen grondgebied buiten de oorlog houden en beschuldigt Oekraïne, het slachtoffer, van het ‘uitbreiden’ van het conflict. Als Rusland zijn nieuwe nucleaire doctrine serieus neemt, laten we dan een even serieuze tegendoctrine voorstellen: als een onafhankelijk land met niet-nucleaire strijdkrachten wordt aangevallen door een nucleaire supermacht, hebben zijn bondgenoten het recht – ja, zelfs de plicht – om het te voorzien van nucleaire wapens, zodat het een kans heeft om een aanval af te schrikken.

Er wordt vaak gezegd dat Poetin terug wil naar de Sovjet-Unie en het stalinisme, maar dat klopt niet. Zijn regime wordt veeleer gedragen door een visie van het imperiale tijdperk van vóór 1917, toen de invloedssfeer van tsaristisch Rusland niet alleen Polen maar ook Finland omvatte. De tijd zal leren of Poetins neo-tsarisme meer is dan een hersenschim. In de opkomende multipolaire wereld is de opkomst van sterke rijken, elk met zijn eigen invloedszone, heel goed denkbaar.

Zoals Poetin in juni 2022 op het Internationaal Economisch Forum in Sint-Petersburg zei: ‘Soevereiniteit kan in de eenentwintigste eeuw niet worden gesegmenteerd of gefragmenteerd’. Het handhaven van politieke soevereiniteit en nationale identiteit is essentieel, zei hij, maar dat geldt ook voor het versterken van alles wat ‘bepalend is voor de economische, financiële, professionele en technologische onafhankelijkheid van ons land’. Het is duidelijk dat alleen een nieuw imperiaal Rusland, en niet Oekraïne of Wit-Rusland of Finland, ten volle zal kunnen genieten van de voordelen van deze soevereiniteit.

Om het nog erger te maken: op dezelfde dag dat president Vladimir Poetin de nieuwe Russische nucleaire doctrine aankondigde, meldde de BBC dat ‘de luchtvervuiling in de Indiase hoofdstad Delhi tot extreem hoge niveaus is gestegen, waardoor inwoners verstikt raken en de stad in dikke smog wordt gehuld.’ Het luchtverkeer werd verstoord, scholen moesten sluiten en de bouw werd stilgelegd. ‘En experts waarschuwen dat de situatie in Delhi de komende dagen alleen nog maar kan verslechteren.’

Terwijl Rusland zich overgeeft aan imperiale agressie en nucleair sabelgekletter, hebben honderden miljoenen mensen het steeds moeilijker om adem te halen. Onze media bazuinen het gebruik van westerse wapens tegen Rusland rond als voorpaginanieuws en onze linkse oogkleppen zien de ‘buitensporige’ verdediging van Oekraïne als een gevaarlijke escalatie. De échte bedreiging van ons voortbestaan krijgt echter nauwelijks aandacht.

Slavoj Žižek, hoogleraar filosofie aan de European Graduate School, is internationaal directeur van het Birkbeck Institute for the Humanities aan de universiteit van Londen en de auteur van het recent verschenen Christian Atheism:How to Be a Real Materialist (Bloomsbury Academic, 2024).

https://prosyn.org/xyf6gcBnl