szabo3_ARSO SARRAFAFP via Getty Images_amazon deforestation ARSO SARRAF/AFP via Getty Images

Naar nul ontbossing in het Amazonegebied tegen 2030

RIO DE JANEIRO – Het Amazonebekken nadert snel een onomkeerbaar omslagpunt. Dat zou iedereen moeten verontrusten, want wat in het Amazonegebied gebeurt, heeft gevolgen voor de hele planeet.

Het Amazonegebied, dat zich uitstrekt over acht Zuid-Amerikaanse landen en Frans Guyana, omvat ruim 60 procent van alle tropische bossen, 20 procent van al het zoete water en ongeveer 10 procent van de biodiversiteit ter wereld. Als gevolg van grondspeculatie en de onverzadigbare mondiale vraag naar vlees, soja, goud en andere grondstoffen is ruwweg 20 procent van ’s werelds grootste tropische woud al verwoest. Een verdere toename van de ontbossing met 5 procent kan leiden tot een catastrofale teruggang, waardoor het klimaatverdrag van Parijs van 2015 in feite teniet wordt gedaan.

Sommigen zijn bang dat dit proces al is begonnen. De huidige prognoses zijn niet goed: de ontbossing in Brazilië bereikte in 2020 het hoogste niveau in twaalf jaar, en ruim 95 procent daarvan is illegaal. Als overheden en markten de natuurlijke diensten van het regenwoud niet radicaal herwaarderen, kan dit nachtmerriescenario onvermijdelijk zijn.

Het afsterven van het regenwoud in het Amazonebekken zou het equivalent van een decennium aan mondiale broeikasgasemissies kunnen vrijmaken. Het bos zou tevens zijn vermogen verliezen om miljarden tonnen kooldioxide te absorberen, waardoor de hydrologische cycli, de evapotranspiratie en de oceaanstromingen zouden worden verstoord. De agro-industriële sector zou kunnen instorten, en het verlies aan biodiversiteit zou onthutsend kunnen zijn. Waterkrachtcentrales zouden worden stilgelegd, dalende grondwaterstanden zouden steden onleefbaar maken en de visserij zou onrendabel worden.

Om dit te voorkomen moet de ontbossing in het Amazonegebied in 2030 tot nul zijn gereduceerd. En dat vereist op zijn beurt een heldere wetenschappelijke beoordeling en wetenschappelijk onderbouwde doelstellingen. Het Science Panel for the Amazon, een coalitie van ongeveer tweehonderd vooraanstaande wetenschappers uit de regio, moet een permanent karakter krijgen. En gezien de buitengewone rijkdom die het behoud van de biodiversiteit van het woud kan opleveren, kan deze hulpbron het best worden beschermd door de opkomst van een groene economie te stimuleren.

Om te beginnen moet er hard worden opgetreden tegen illegale ontbossing en de netwerken die deze in stand houden. Het Braziliaanse agentschap voor milieuhandhaving, Ibama, deelde in 2020 20 procent minder boetes uit dan in 2019, als gevolg van bezuinigingen en lagere sancties – en minder dan 3 procent van de boetes wordt betaald. Versterking van Ibama, een federaal agentschap, is essentieel, net als versterking van de instellingen op staatsniveau die in de frontlinie staan van de milieucriminaliteit, zoals politie, brandweer en de kadasterbureaus.

Subscribe to PS Digital
PS_Digital_1333x1000_Intro-Offer1

Subscribe to PS Digital

Access every new PS commentary, our entire On Point suite of subscriber-exclusive content – including Longer Reads, Insider Interviews, Big Picture/Big Question, and Say More – and the full PS archive.

Subscribe Now

Illegale ontbossing kan op verschillende manieren plaatsvinden, maar meestal gaat het om het illegaal binnendringen van land, gevolgd door het kappen van bossen voor commerciële landbouw en veeteelt. Een andere vorm van aantasting, de wilde mijnbouw, meestal naar goud, ondermijnt de plaatselijke ecosystemen en de menselijke gezondheid, terwijl de handel in wilde dieren, gevoed door de niet aflatende wereldwijde vraag naar zeldzame vogels, reptielen en zoogdieren, eveneens de gezondheid van de bossen aantast.

Momenteel heeft tweederde van de mondiale aanbodketens geen beleid inzake illegale ontbossing. Massale investeringen in teledetectie met hoge resolutie en op kunstmatige intelligentie gebaseerde waarschuwingssystemen zijn van essentieel belang, net als het opsporen van illegaal gewonnen grondstoffen in mondiale aanbodketens en het versterken van onderzoek en vervolging.

Een van de belangrijkste prioriteiten in het Amazonegebied is de ontwikkeling van een transparant en controleerbaar systeem waarmee eigendomstitels en landafbakeningen kunnen worden geregistreerd en in de loop der tijd naar behoren kunnen worden gecontroleerd. Gezien de aanzienlijke fraude en corruptie in de kadasters van de meeste Amazonelanden is het opzetten van een gedigitaliseerd, toegankelijk en bijgewerkt kadaster van cruciaal belang voor de handhaving van de bestaande wetten en de bevordering van legale markten. Het ontwikkelen van een online-proces voor geschillenbeslechting is niet minder essentieel voor het aanpakken van hangende geschillen in verband met concurrerende landaanspraken. En het opzetten van een blockchain-verificatiesysteem voor landregisters, teneinde een duidelijke keten van eigendom en beheer aan te tonen zou, hoewel moeilijk, de vooruitzichten voor een groene economie sterk verbeteren.

Een andere prioriteit is het versnellen van de herbebossing en landregeneratie. In Brazilië, waar 60 procent van het Amazonegebied ligt, is de staat Pará een voor de hand liggende locatie voor dergelijke inspanningen. In Colombia, Peru en Ecuador, die samen ongeveer 23 procent van het Amazonegebied omvatten, springen de staten Amazonas, Loreto en Pastaza in het oog. De sleutel is het opbouwen van een voorspelbare pijplijn van projecten van herbebossing, biodiversiteitsbehoud en duurzaam bosbeheer, die snel kunnen worden opgeschaald.

Het initiatief Reducing Emissions from Deforestation and Forest Degradation (Terugdringing van broeikasgasemissies ten gevolge van ontbossing en bosdegradatie) zou de financiering van dergelijke inspanningen kunnen versnellen. Internationale financiering door het Amazone Fonds, de regering van VS-president Joe Biden en instrumenten zoals groene obligaties  zouden helpen, terwijl lokale financiering ook een belangrijke rol zou kunnen spelen. Dat geldt ook voor initiatieven zoals de Global Commons Alliance en 1t.org, en activisme van beleggers, onder meer van staats- en pensioenfondsen. In 2019 hebben zoʼn 230 mondiale beleggers, die in totaal meer dan 16 biljoen dollar aan activa beheren, bedrijven opgeroepen hun toezeggingen om ontbossing tegen te gaan na te komen of het risico te lopen op nadelige economische gevolgen.

Het belangrijkst zijn innovaties om de groene economie te versterken en de gemeenschappen te ondersteunen die de hoeders zijn van het Amazonebekken. Dergelijke initiatieven zouden kunnen worden versneld door een Braziliaanse equivalent van het Defense Advanced Research Projects Agency van de Amerikaanse regering, teneinde onderzoek en ontwikkeling te stimuleren, evenals daarmee samenhangende regelgevingskaders om een inclusieve bio-economie in het Amazonegebied mogelijk te maken. Deze aanpak omvat toegepast onderzoek om de biodiversiteit in het Amazonegebied te verzamelen en in kaart te brengen – waarbij wetenschappers fruit, noten, plantenextracten en vezels bestuderen en drones gebruiken om de biodiversiteit in moeilijk bereikbare gebieden te bemonsteren – samen met digitale platforms om biologische rijkdommen veilig te stellen voor het algemeen belang.

Om ervoor te zorgen dat inheemse en lokale bevolkingsgroepen hierbij worden betrokken en hiervan profiteren, moeten deze inspanningen gepaard gaan met duidelijke en afdwingbare regels voor het delen van gegevens en waarborgen voor de bevordering van de creatie en het behoud van lokale waarden. Voorts kan de oprichting van lowtech- en hightech-innovatiecentra in bepaalde landen de lokale innovatie stimuleren, traditionele kennis benutten en lokale inbreng waarborgen.

Het bevorderen van de groene economie en het bereiken van nul ontbossing in het Amazonegebied zal afhangen van de gecombineerde inspanningen van overheden, de particuliere sector en het maatschappelijk middenveld. In Brazilië spelen verschillende groeperingen – waaronder Concert for the Amazon en de Braziliaanse Coalitie voor Klimaat, Bossen en Landbouw – een centrale rol bij het opstellen van de agenda en het met elkaar in contact brengen van de belanghebbenden. En nu de federale regering van het land op dit punt niets onderneemt, nemen ook lokale overheden het heft in handen.

Gecoördineerde internationale en regionale inspanningen – zoals het Leticia Pact – in combinatie met nationale en subnationale maatregelen kunnen de toekomst van het Amazonegebied rooskleuriger maken. De gezondheid van de planeet hangt ervan af.

Robert Muggah, Juan Carlos Castilla-Rubio en Julia Sekula hebben bijgedragen aan dit commentaar.

Vertaling: Menno Grootveld

https://prosyn.org/dhSo8fJnl