A volunteer sets up a street lamp in the market area of the Oshodi district in Lagos PIUS UTOMI EKPEI/AFP/Getty Images

Mini-grids kunnen het platteland van stroom voorzien

NAIROBI/NEW DELHI – Ruim 300 miljoen mensen in India hebben geen toegang tot elektriciteit, terwijl in het ten zuiden van de Sahara gelegen deel van Afrika nog eens twee maal zoveel mensen het zonder stroom moeten stellen. Nu de bevolkingsgroei naar verwachting de groei van het aantal aansluitingen zal gaan overtreffen, zal de “energie-armoede” waarschijnlijk eerst nog verergeren voordat zij verbetert.

Tientallen jaren lang hebben plattelandsgemeenschappen in de ontwikkelingslanden tevergeefs gewacht op de komst van door de overheid geleverde elektriciteit. Maar vandaag de dag veranderen nieuwe technologieën – in samenhang met goedkopere zonnepanelen, betere accu's en mobiele betalingssystemen – de manier waarop elektriciteit wordt geproduceerd en gedistribueerd. Met zogenoemde “mini-grids” – kleinere, gelokaliseerde elektriciteitsnetwerken – kunnen onafhankelijke producenten verafgelegen gemeenschappen sneller en goedkoper van elektriciteit voorzien dan traditionele nutsbedrijven. De uitdaging is het overtuigen van politici, financiers en gevestigde belangen van de waarde van het decentraal gaan.

Het aanpakken van de elektrificatie van het platteland met behulp van mini-grids is geen nieuw idee; gemeenschappen van de Verenigde Staten tot Cambodja hebben deze benadering lange tijd gebruikt om de lokale infrastructuur te integreren in regionale of nationale grids. En voor gemeenschappen die om energie zitten te springen zijn mini-grids een potentiële gamechanger. Volgens het Internationale Energie Agentschap (IEA) zijn gedecentraliseerde oplossingen als mini-grids de meest kosteneffectieve optie om elektriciteit te leveren aan ruim 70% van de niet-aangeslotenen, vooropgesteld dat projecten nieuwe kapitaalbronnen kunnen aanboren. Met $300 mrd aan investerings- en ondersteunend beleid, zo zegt de IEA, kunnen mini-grids in 2030 450 miljoen mensen bedienen.

De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat mini-grids niet bedoeld zijn om oneindig lang zelfstandig te blijven functioneren; ze zijn op hun best als ze stroom kunnen leveren aan grotere distributienetwerken. Maar totdat er grotere grids komen, kunnen en moeten plattelandsgebieden in ontwikkelingslanden het op eigen kracht doen.

Eenvoudig gesteld: in vergelijking met main-grid-oplossingen zijn mini-grids makkelijker samen te stellen en in te zetten in moeilijk bereikbare gemeenschappen, en leveren ze op een betrouwbaardere manier elektriciteit. Door gezondheidsklinieken, scholen en plaatselijke bedrijven van stroom te voorzien, ook in de landbouw, kunnen zulke grids ertoe bijdragen gezondere en welvarendere lokale economieën in het leven te roepen. In niet-geëlektrificeerde gebieden die kwetsbaar zijn voor klimaatverandering, natuurrampen en economische migratie, zijn mini-grids dikwijls de enige optie.

Helaas blijft, ondanks deze voordelen, de levering van elektriciteit door mini-grids in India en het ten zuiden van de Sahara gelegen deel van Afrika onderbenut. Smart Power India heeft bijvoorbeeld, met hulp van de Rockefeller Foundation, geholpen in het hele land ruim 140 mini-grids in particulier bezit te bouwen, wat het grootste cluster van plaatselijke opwekkingscapaciteit in heel India representeert. En toch is dit slechts een klein deel van het aantal mini-grid-systemen (naar schatting alleen al in Afrika 100.000 tot 200.000) die de komende jaren nodig zullen zijn om aan de vraag te kunnen voldoen.

Winter Sale: Save 40% on a new PS subscription
PS_Sales_Winter_1333x1000 AI

Winter Sale: Save 40% on a new PS subscription

At a time of escalating global turmoil, there is an urgent need for incisive, informed analysis of the issues and questions driving the news – just what PS has always provided.

Subscribe to Digital or Digital Plus now to secure your discount.

Subscribe Now

Afrikaanse gemeenschappen hebben te maken met soortgelijke tekortkomingen. In april werd de eerste handelsorganisatie van de bedrijfstak, de Africa Mini-grid Developers Association, opgericht om de groei van mini-grids in Kenia en Tanzania, en uiteindelijk in heel het ten zuiden van de Sahara gelegen deel van Afrika, te bespoedigen. In 2020 zal het aantal duurzame mini-grid-aansluitingen in deze twee landen naar verwachting zijn gestegen van 12.000 naar ruim 145.000. Maar in verhouding tot de enorme elektriciteitsbehoefte van Afrika zijn dit bescheiden aantallen. In Nigeria hebben bijvoorbeeld 80 miljoen mensen geen toegang tot elektriciteit, en geven nog eens 60 miljoen mensen jaarlijks $13 mrd uit aan het laten draaien van verontreinigende dieselgeneratoren, die door mini-grids vervangen zouden kunnen worden. Veel andere Afrikaanse landen worden geconfronteerd met soortgelijke energieproblemen.

Het goede nieuws is dat de financiering van mini-grids – waaronder grids die van elektriciteit worden voorzien door zonne-energie, waterkracht, wind, of een mix van duurzame energiebronnen en diesel – langzaam toeneemt. In India hebben twee mini-grid-ontwikkelaars, Husk Power Systems en OMC Power, onlangs in totaal voor $30 mln aan nieuwe investeringen veiliggesteld, terwijl Yoma Micro Power nog eens $28 mln wist binnen te halen. In Afrika heeft de Wereldbank Nigeria $350 mln geleend voor de elektrificatie van het platteland, terwijl de International Solar Alliance naar verwachting een kredietlijn van $2 mrd van India zal verwerven, ter ondersteuning van projecten in Afrika, waaronder mini-grids. Deze toezeggingen komen nadat Deutsche Bank in 2016 een fonds van $3,5 mrd toezegde om duurzame energieprojecten in Afrika te helpen financieren, waaronder 10.500 op zonne-energie draaiende mini-grid-systemen.

Extra financiering zal waarschijnlijk kunnen worden verkregen als de mini-grid-ontwerpen en de bedrijfsmodellen volwassen zijn geworden. Eén veelbelovende innovatie is een “utility in a box”-systeem – een modulaire, schaalbare mini-grid-oplossing die momenteel in India en elders in het veld wordt getest.

Maar ondanks deze positieve ontwikkelingen zal het volledige potentieel van mini-grids om het fundament te leggen voor de economische ontwikkeling van het platteland onverwezenlijkt blijven totdat politici, toezichthouders en internationale ontwikkelingsdeskundigen gedecentraliseerde grids omarmen als levensvatbare, complementaire en onderling koppelbare oplossingen voor het tekort aan elektriciteit, en niet zozeer als bronnen van concurrentie voor traditionele energieleveranciers.

Hoewel een toenemend aantal regeringen een mini-grid-beleid is gaan voeren, slagen de meeste landen er nog steeds niet in gelokaliseerde energie-opwekking en -distributie te integreren in de nationale elektrificatie-planning. In India is een concept-voorstel voor een mini-grid-beleid bijvoorbeeld twee jaar in de la blijven liggen, terwijl goede bedoelingen in het ten zuiden van de Sahara gelegen deel van Afrika vaak schipbreuk lijden door toedoen van de bureaucratie en het gelobby van grote elektriciteitsbedrijven. Mini-grids op het platteland moeten het vaak doen zonder de financiële steun die grotere nutsbedrijven op reguliere basis ontvangen, ondanks het feit dat ze even goede of zelfs betere diensten leveren.

Om het licht aan te kunnen doen in India, Afrika en andere landen en continenten hebben kleine energieproducenten toegang nodig tot kapitaal, en de steun van beleid dat onpartijdig en eerlijk is. Maar ze hebben meer dan wat dan ook behoefte aan de mogelijkheid om hun technologie aan het werk te zetten. De wereld weet al hoe zij plattelandsgemeenschappen van stroom moet voorzien; het is nu aan de politici om de knop om te draaien.

Vertaling: Menno Grootveld

https://prosyn.org/T9CmCKqnl