paris city hall green Chesnot/Getty Images

Een Green New Deal voor Europa

FLORENCE – Eerder deze maand nam Jim Yong Kim abrupt ontslag als president van de Wereldbank, waardoor een pijler van de internationale financiële orde achterbleef zonder leiderschap of richting. Kim zal toetreden tot een private equity-firma, waar hij denkt “de grootste impact te kunnen hebben op belangrijke mondiale problemen zoals de klimaatverandering.”

Het is waar dat de particuliere sector een belangrijke rol te spelen heeft als het gaat om het mobiliseren van fondsen voor het verbeteren van bedrijfsmodellen, om de dreiging die uitgaat van de klimaatverandering het hoofd te kunnen bieden. Maar overheden en multilaterale instellingen blijven onmisbaar voor het veiligstellen van de alomvattende economische transformatie die nodig is.

Het wetenschappelijke bewijsmateriaal voor de opwarming van de aarde is ondubbelzinnig. Op grond van conservatie schattingen zal een stijging van de mondiale temperatuur van meer dan 1.5°C boven het pre-industriële niveau aan het einde van deze eeuw wijdverbreide ecologische rampen veroorzaken. Steeds extremere weersomstandigheden zullen de biodiversiteit en de leefomgeving van mensen verwoesten en de hulpbronnen onder druk zetten. Een stijging van het zeeniveau kan ertoe leiden dat kuststeden verdwijnen. Dit alles zal bijdragen aan sociale instabiliteit en grootschalige migratie.

Nu de menselijke bevolking in 2030 naar verwachting 8,6 miljard zielen zal bedragen – een miljard meer dan vandaag de dag – is de enige manier om onze klimaatdoelstellingen te bereiken het transformeren van de manier waarop de wereld zaken doet. En op dit punt is Europa goed gepositioneerd om de leiding te nemen bij het implementeren van een Green New Deal.

Het idee van een Green New Deal – gedefinieerd als een “nationaal, industrieel, economisch mobilisatieplan” dat een snelle transitie teweeg zou moeten brengen “van fossiele brandstoffen naar schone energie” – is niet nieuw. Zelfs de Amerikaanse president Barack Obama maakte het concept in 2008 tot onderdeel van zijn verkiezingsprogramma.

Onder het leiderschap van Obama hebben de Verenigde Staten tussen 2009 tot 2016 de leiding genomen in de strijd tegen de opwarming van de aarde. In eigen land betekende dit het propageren van schone en duurzame energie en het introduceren van prikkels om koolstof-reducerende innovaties in producten en diensten te bevorderen. Internationaal was de regering-Obama een belangrijke steunpilaar voor het Parijse klimaatverdrag uit 2015.

Subscribe to PS Digital
PS_Digital_1333x1000_Intro-Offer1

Subscribe to PS Digital

Access every new PS commentary, our entire On Point suite of subscriber-exclusive content – including Longer Reads, Insider Interviews, Big Picture/Big Question, and Say More – and the full PS archive.

Subscribe Now

Maar onder Obama's opvolger Donald Trump zijn de VS veranderd van een leider op het gebied van de klimaatactie in een ontkenner van klimaatverandering. Nu werken Democratische Congresleden – vooral nieuwkomer Alexandria Ocasio-Cortez in het Huis van Afgevaardigden – aan een hernieuwing van het streven naar een groene economie. De komende twee jaar zal het Congres echter waarschijnlijk grotendeels in beslag worden genomen door de strijd over de legitimiteit van de regering-Trump.

Dit betekent dat Europa nu een ideale gelegenheid heeft om leiding te geven aan de groene structurele transformatie van de wereld, op dezelfde manier als het continent de afgelopen twee decennia de leiding heeft genomen op het gebied van de privacyregels en het mededingingsbeleid. Met dat doel voor ogen moeten de liberale en progressieve partijen en bewegingen, na de verkiezingen voor het Europese Parlement in mei, werken aan de implementatie van een Green New Deal.

Voor het behalen van succes zal in de eerste en belangrijkste plaats brede publieke steun voor een groen sociaal contract nodig zijn. Maar ondanks enig momentum – zoals de recente electorale successen van de Groenen in de Duitse deelstaten Beieren en Hessen – zal dit niet makkelijk zijn.

Zoals de protesten van de Gele Hesjes in Frankrijk aantonen, zullen mensen het groener maken van de wereld niet steunen als hun dagelijks leven er zwaarder door wordt. En er is geen twijfel over mogelijk dat voor de structurele transformatie die een Green New Deal voor Europa vergt een enorme financieringsinspanning nodig zal zijn, die anders misschien zou kunnen worden aangewend voor programma's met meer zichtbare of onmiddellijke voordelen.

Politieke leiders die een Green New Deal voor Europa bepleiten, moeten daarom hard werken om de belangen van burgers te beschermen. Zoals de Franse president Emmanuel Macron zei in een open brief die was bedoeld om de demonstranten te kalmeren: “Het bewerkstelligen van de ecologische transitie stelt ons in staat de uitgaven aan brandstof, verwarming, afvalbeheer en transport terug te dringen. Maar om deze transitie tot een succes te maken zullen we op enorme schaal moeten investeren en onze medeburgers uit de meest bescheiden milieus moeten steunen.”

Afgezien van het doen van praktische beloften moeten politieke leiders met een overtuigend en zelfs inspirerend narratief komen om tot klimaatactie aan te sporen. Cognitieve wetenschappers als George Lakoff betogen al langere tijd dat mensen ontvankelijker zijn voor politieke argumenten die in termen van hun eigen waarden geformuleerd zijn (en niet in termen van die van de persoon die met de argumenten komt). Als liberale en progressieve krachten dus willen dat een meerderheid van het electoraat de uitgaven steunt die nodig zijn om een effectief antwoord op de opwarming van de aarde te geven, moeten zij de Green New Deal – min of meer zoals dat gebeurde met de oorspronkelijke New Deal van Franklin D. Roosevelt in de jaren dertig – in termen van veiligheid formuleren.

Mensen moeten worden beschermd tegen de instabiliteit die steeds extremer weer zal creëren, en zij hebben steun nodig tijdens de transitie naar groenere werkgelegenheid (van hogere kwaliteit). Intussen hebben bedrijven prikkels nodig om de kansen op lange termijn te kunnen nastreven die door de economische transformatie worden gecreëerd.

Deze unificerende nadruk op de maatschappelijke, persoonlijke en economische veiligheid op de langere termijn zou scherp contrasteren met het overheersende populistische narratief, dat veiligheid als een identiteitskwestie ziet en de neiging heeft emotionele – en verdeeldheid zaaiende – antwoorden te geven. En er is reden om aan te nemen dat dit zou kunnen werken. Een van de belangrijkste, zij het betwiste erfenissen van het bondskanselierschap van Angela Merkel in Duitsland is bijvoorbeeld het leiderschap van haar regering bij de Energiewende, die gestalte heeft gekregen nadat de ramp met de kernreactor in het Japanse Fukushima in 2011 twijfels zaaide over de veiligheid op de langere termijn van de energievoorziening.

Andere Europese landen hebben ook leiderschap getoond op het vlak van de mondiale klimaatactie. De Deense regering heeft bijvoorbeeld onlangs beloofd de verkoop van alle op diesel en benzine rijdende auto's vóór 2030 geleidelijk aan te zullen gaan verbieden, en het doel van het bereiken van een koolstof-neutrale samenleving in 2050 wordt door een brede politieke consensus gesteund.

Maar om een veiliger en welvarender toekomst te bewerkstelligen moet heel Europa – en in feite de hele wereld – zijn uiterste best doen. Een transnationaal verbond van Europa's liberale en progressieve bewegingen aan de vooravond van de verkiezingen voor het Europees Parlement kan de kracht die voortvloeit uit consensus door de partijen heen versterken en de steun onder de bevolking verbreden.

Europa moet snel weer eigenaar worden van haar eigen toekomst. Een nieuwe visie, geconcentreerd rondom de Green New Deal, kan haar in staat stellen dat te doen.

Vertaling: Menno Grootveld

https://prosyn.org/taVJS5Unl