balvanera1_ERNESTO BENAVIDESAFP via Getty Images_amazonrainforestindigenousfire Ernesto Benavides/AFP via Getty Images

Waarom waardepluralisme cruciaal is voor de duurzaamheid

BONN – Een groot deel van 2019 waren nieuwsuitzendingen en sociale mediaberichten gevuld met verontrustende beelden van bossen die door vlammen werden verzwolgen en verkoolde, dode landschappen, verwoeste huizen en ontheemde mensen achterlieten. Beelden van het brandende regenwoud in Brazilië en elders hebben over de hele wereld krachtige emoties en reacties opgewekt, die een glimp boden van de vele manieren waarop mensen tegen de natuur aankijken en die waarderen. Een duurzame toekomst voor onze planeet en haar bevolking kan alleen worden verwezenlijkt als besluitvormers dit waarde-pluralisme begrijpen en zich daar rekenschap van geven.

Zoals het Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services (IPBES, het Intergouvernementele Wetenschaps- en Beleidsplatform over Biodiversiteit en Ecosysteemdiensten) opmerkt in zijn recente Global Assessment Report, “is de natuur van cruciaal belang voor het menselijk bestaan en een goede levenskwaliteit.” Toch slagen beslissingen over het gebruik van onze steeds fragielere natuurlijke hulpbronnen en de manieren waarop we die kunnen beschermen er dikwijls niet in zich rekenschap te geven van alle manieren waarop verschillende gemeenschappen waarde aan de natuur hechten.

Gelukkig is een groep toonaangevende mondiale wetenschappers onlangs bijeengekomen in Vitoria-Gasteiz in het Baskenland – de “groene hoofdstad” van Europa in 2012 – om een nieuw IPBES-rapport te bespreken dat zich zal richten op “de verschillende natuurwaarden.” Deze binnenkort te verschijnen “Values Assessment” zal de meest robuuste bevindingen tot nu toe presenteren over hoe diverse gemeenschappen de natuur verschillend waarderen, en hoe natuurlijke systemen ons allemaal ten goede komen.

Neem de tropische regenwouden die het hele jaar door hebben gebrand en die verantwoordelijk zijn voor een onevenredig groot deel van de mondiale biodiversiteit. Sommigen betogen dat we een morele verantwoordelijkheid hebben om zulke natuurlijke hulpbronnen omwille van zichzelf te beschermen, ongeacht hun voordelen voor de mens. Toch hebben marktkrachten de neiging te overheersen, zodat de nadruk verschuift naar economische mogelijkheden: timmerhout, farmaceutische derivaten, ecotoerisme, mijnbouw, enzovoort. Sommige politici en commerciële belangen zien bossen zelfs als een obstakel dat uit de weg moet worden geruimd om de expansie van landbouw, mijnbouw, woningbouw en infrastructuur mogelijk te maken.

Het probleem is dat beleidsbeslissingen de neiging hebben deze economische zorgen te weerspiegelen, zonder eveneens rekening te houden met de bredere bijdragen die natuurlijke systemen bieden. Bossen helpen bijvoorbeeld bij de regulering van het klimaat, bij het “opvangen” van broeikasgassen en bij het verzachten van de gevolgen van de opwarming van de aarde. Zij werken ook als mondiale “waterpompen” die regen naar afgelegen gebieden brengen. Toch negeren de meeste beleidsbeslissingen deze waardevolle bijdragen voor de mens. Bovendien negeren ze eveneens de behoeften van miljoenen inheemse volkeren die afhankelijk zijn van de bossen voor hun levensonderhoud en hun welzijn.

Een paar van de redenen waarom mensen de natuur waarderen zijn universeel van aard. Maar andere zijn specifiek voor bepaalde groepen, en kunnen dus uitgroeiend tot conflictbronnen. Waar conflicten ontstaan tussen partijen met ongelijke toegang tot machtsinstrumenten, moeten beslissingen over de manier waarop we de natuur beheren rekening houden met deze asymmetrie.

Subscribe to PS Digital
PS_Digital_1333x1000_Intro-Offer1

Subscribe to PS Digital

Access every new PS commentary, our entire On Point suite of subscriber-exclusive content – including Longer Reads, Insider Interviews, Big Picture/Big Question, and Say More – and the full PS archive.

Subscribe Now

En toch gaan overheden, ontwikkelingsbanken, natuurbehoudsorganisaties en actoren uit de particuliere sector vaak om met beschermde natuurgebieden op manieren die de behoeften van de bosbewoners veronachtzamen. In veel tropische gebieden hebben beleidsmakers de expansie van grondstoffenplantages, onder meer voor de productie van palmolie en sojabonen, mogelijk gemaakt om in de vraag van de wereldmarkt te voorzien, en boeren met lage inkomens en andere kiesgerechtigden te steunen die van deze gewassen afhankelijk zijn voor hun levensonderhoud. Maar té vaak maken deze plantages inbreuk op de woongebieden van inheemse volkeren en bedreigde diersoorten, inclusief primaten als gorilla's, organg-oetans en brulapen.

Verschillende culturen kijken op verschillende manieren naar de natuur, en sommige daarvan zijn misschien niet altijd duidelijk voor externe waarnemers. Toch moeten beleidsmakers proberen rekening te houden met het complexe mozaïek van menselijke waarden als zij besluiten nemen over onze natuurlijke systemen. Bosbranden en andere natuurlijke en ecologische rampen van de afgelopen jaren hebben de fragiliteit van deze systemen en van de gemeenschappen die daarvan afhankelijk zijn onderstreept.

Overheden onderkennen in toenemende mate de noodzaak van een breder perspectief, en zijn op zoek naar manieren om rekening te houden met de natuur bij het ontwerpen van beleid en het in kaart brengen van een route naar duurzame ontwikkeling. Als de “Values Assessment” van het IPBES in 2022 wordt gepubliceerd, zal die een wetenschappelijke basis bieden voor beslissingen die rekening houden met de diversiteit aan waarden in onze interacties met de natuur.

Vertaling: Menno Grootveld

https://prosyn.org/9e0LdJInl