LONDEN – Het wordt steeds urgenter om de staatsschuldencrisis in de ontwikkelingslanden aan te pakken. Terwijl de temperatuur wereldwijd stijgt en de dreiging van onomkeerbare schade aan de planeet opdoemt, weerhoudt de zware schuldenlast veel lage-inkomenslanden in Afrika en elders ervan om te investeren in klimaatmaatregelen. Vooruitgang op het gebied van de schuldverlichting in het kader van het Common Framework for Debt Treatment van de G20 wordt belemmerd door geschillen tussen crediteuren, waardoor een tijdige en zinvolle oplossing onmogelijk is.
Vooral de vraag of, naast andere schuldeisers, ook de multilaterale ontwikkelingsbanken (MDB’s) verliezen zouden moeten nemen, is omstreden. Hoewel de G20 de MDB's heeft gevraagd om opties voor de lastenverdeling te ontwikkelen, is er nog geen systematisch plan uit de bus gekomen. China heeft, in tegenstelling tot de Club van Parijs van soevereine schuldeisers, erop aangedrongen dat de MDB’s een deel van de schuldverlichting voor hun rekening zouden nemen, maar verzachtte zijn standpunt tijdens de voorjaarsvergaderingen van de Wereldbankgroep en het Internationaal Monetair Fonds dit jaar. Toch werd de vraag naar medewerking van de MDB’s herhaald op de recente BRICS-top.
En terecht. Zoals we in een nieuw rapport laten zien, is de deelname van de MDB’s aan herstructureringen van staatsschulden niet alleen haalbaar maar ook noodzakelijk om de huidige impasse te doorbreken. Om te beginnen is minstens de helft van de totale buitenlandse staatsschuld van zevenentwintig landen met schulden – waaronder veel lage-inkomenslanden of kleine eilandstaten in ontwikkeling – verschuldigd aan multilaterale schuldeisers. Dus zelfs als alle bilaterale en particuliere schulden zouden worden kwijtgescholden, zou het vrijstellen van de MDB’s van schuldsanering verhinderen dat sommige van ’s werelds meest kwetsbare landen zich volledig herstellen.
In de tweede plaats is de perceptie van belang. De deelname van alle externe schuldeisers, met inbegrip van de MDB’s, aan de schuldherstructurering zou elke indruk van oneerlijkheid of meeliftgedrag wegnemen, waardoor bilaterale en particuliere schuldeisers meer openstaan voor onderhandelingen.
In de derde plaats zou de schuldverlichting door lastenverdeling in overeenstemming zijn met het kernmandaat van de MDB’s om duurzame economische ontwikkeling te ondersteunen en de extreme armoede uit te roeien. Als de crisis onopgelost blijft, zullen landen met schulden geen vooruitgang kunnen boeken op weg naar de VN-doelstellingen voor duurzame ontwikkeling, laat staan dat ze die tegen 2030 kunnen verwezenlijken. Alleen met meer begrotingsruimte kunnen regeringen investeren in gebieden met hoge prioriteit.
Tot slot zou een aanhoudende schuldencrisis leiden tot aanzienlijke kosten voor de concessionele kredietverleningsdivisies van de MDB’s: naarmate de indicatoren voor de schuldennood van de lageinkomenslanden stijgen, neemt ook het schenkingselement van de MDB-bijstand toe. Neem de Internationale Ontwikkelingsassociatie (IDA), de tak van de Wereldbank die leningen verstrekt aan de armste landen. Volgens onze schattingen zijn de IDA-subsidies op basis van schuldhoudbaarheidscriteria gestegen van zeshonderd miljoen dollar in 2012 naar 4,9 miljard dollar in 2021 – dat wil zeggen van acht naar zesendertig procent van de verplichtingen. Het versnellen van de schuldverlichting zou daarom in het belang van de MDB’s zijn.
MDB’s lenen natuurlijk tegen gunstigere voorwaarden dan andere schuldeisers. Daarom zijn fair rules for comparability of treatment (eerlijke regels voor een vergelijkbare behandeling, CoT) nodig, die rekening houden met de kosten van leningen om een eerlijke verdeling van verliezen te bereiken.
Op basis van deze eerlijke regels schatten we dat een schuldafschrijving van vijfenvijftig miljard dollar – een haircut van negenendertig procent – voor eenenveertig IDA-landen en kleine insulaire ontwikkelingslanden die met schuldennood worden geconfronteerd, zou leiden tot een verlies van acht miljard dollar voor de MDB’s, vergeleken met zevenentwintig miljard dollar voor particuliere schuldeisers. Dit scenario zou de IDA twee miljard dollar kosten, aanzienlijk minder dan wat ze uitgeeft aan subsidies die gekoppeld zijn aan indicatoren voor schuldnood. Als deze debiteurlanden een genereuzere verlaging van vierenzestig procent zouden krijgen – vergelijkbaar met de verlichting die werd geboden tijdens het Heavily Indebted Poor Countries Initiative – zouden de totale verliezen voor de MDB’s oplopen tot vijfentwintig miljard dollar.
En als de MDB’s zouden meedoen aan de schuldverlichting voor een grotere groep van eenenzestig landen met ernstige schuldproblemen – waaronder middeninkomenslanden zoals Egypte, Nigeria en Pakistan – zou een haircut van negenendertig procent hen zevenendertig miljard dollar kosten, volgens de eerlijke regels voor CoT. Dit is niet bepaald een triviaal bedrag. Maar door dit verlies te accepteren, kunnen de MDB’s driehonderdvijf miljard dollar vrijmaken voor algehele schuldverlichting – inclusief tweehonderdnegen miljard dollar van particuliere schuldeisers. Met andere woorden, elke dollar die donoren via de MDB’s bijdragen, kan maar liefst zeven dollar aan totale schuldverlichting opleveren.
Het delen van de schuldenlast hoeft geen bedreiging te vormen voor de hoge kredietwaardigheid van de MDB’s of voor hun bevoorrechte toegang tot goedkoop kapitaal. Op basis van vroegere herstructureringen van staatsschulden zouden de MDB’s kunnen rekenen op donorbijdragen en interne middelen om de verliezen van de schuldverlichting te compenseren. Bovendien zouden de MDB’s institutionele regelingen zoals het Debt Relief Trust Fund van de Wereldbank nieuw leven kunnen inblazen en hun voorzorgssaldi kunnen aanspreken zodra ze nieuwe kapitaalinjecties krijgen.
Als we de toenemende schuldencrisis in het Mondiale Zuiden serieus willen aanpakken, moeten de MDB’s bereid zijn een bijdrage te leveren. Het is de enige manier om vooruitgang te boeken in de richting van schuldherstructurering. Maar om een billijke lastenverdeling te garanderen, moeten de verliezen worden bepaald aan de hand van eerlijke regels voor CoT waarin de kosten van de leningen en de concessionele elementen zijn opgenomen. Schuldverlichting heeft een prijs, maar die is het waard om kwetsbare landen en de wereld in het algemeen op weg te helpen naar klimaatbestendigheid en duurzame ontwikkeling.
Vertaling: Menno Grootveld
LONDEN – Het wordt steeds urgenter om de staatsschuldencrisis in de ontwikkelingslanden aan te pakken. Terwijl de temperatuur wereldwijd stijgt en de dreiging van onomkeerbare schade aan de planeet opdoemt, weerhoudt de zware schuldenlast veel lage-inkomenslanden in Afrika en elders ervan om te investeren in klimaatmaatregelen. Vooruitgang op het gebied van de schuldverlichting in het kader van het Common Framework for Debt Treatment van de G20 wordt belemmerd door geschillen tussen crediteuren, waardoor een tijdige en zinvolle oplossing onmogelijk is.
Vooral de vraag of, naast andere schuldeisers, ook de multilaterale ontwikkelingsbanken (MDB’s) verliezen zouden moeten nemen, is omstreden. Hoewel de G20 de MDB's heeft gevraagd om opties voor de lastenverdeling te ontwikkelen, is er nog geen systematisch plan uit de bus gekomen. China heeft, in tegenstelling tot de Club van Parijs van soevereine schuldeisers, erop aangedrongen dat de MDB’s een deel van de schuldverlichting voor hun rekening zouden nemen, maar verzachtte zijn standpunt tijdens de voorjaarsvergaderingen van de Wereldbankgroep en het Internationaal Monetair Fonds dit jaar. Toch werd de vraag naar medewerking van de MDB’s herhaald op de recente BRICS-top.
En terecht. Zoals we in een nieuw rapport laten zien, is de deelname van de MDB’s aan herstructureringen van staatsschulden niet alleen haalbaar maar ook noodzakelijk om de huidige impasse te doorbreken. Om te beginnen is minstens de helft van de totale buitenlandse staatsschuld van zevenentwintig landen met schulden – waaronder veel lage-inkomenslanden of kleine eilandstaten in ontwikkeling – verschuldigd aan multilaterale schuldeisers. Dus zelfs als alle bilaterale en particuliere schulden zouden worden kwijtgescholden, zou het vrijstellen van de MDB’s van schuldsanering verhinderen dat sommige van ’s werelds meest kwetsbare landen zich volledig herstellen.
In de tweede plaats is de perceptie van belang. De deelname van alle externe schuldeisers, met inbegrip van de MDB’s, aan de schuldherstructurering zou elke indruk van oneerlijkheid of meeliftgedrag wegnemen, waardoor bilaterale en particuliere schuldeisers meer openstaan voor onderhandelingen.
In de derde plaats zou de schuldverlichting door lastenverdeling in overeenstemming zijn met het kernmandaat van de MDB’s om duurzame economische ontwikkeling te ondersteunen en de extreme armoede uit te roeien. Als de crisis onopgelost blijft, zullen landen met schulden geen vooruitgang kunnen boeken op weg naar de VN-doelstellingen voor duurzame ontwikkeling, laat staan dat ze die tegen 2030 kunnen verwezenlijken. Alleen met meer begrotingsruimte kunnen regeringen investeren in gebieden met hoge prioriteit.
Tot slot zou een aanhoudende schuldencrisis leiden tot aanzienlijke kosten voor de concessionele kredietverleningsdivisies van de MDB’s: naarmate de indicatoren voor de schuldennood van de lageinkomenslanden stijgen, neemt ook het schenkingselement van de MDB-bijstand toe. Neem de Internationale Ontwikkelingsassociatie (IDA), de tak van de Wereldbank die leningen verstrekt aan de armste landen. Volgens onze schattingen zijn de IDA-subsidies op basis van schuldhoudbaarheidscriteria gestegen van zeshonderd miljoen dollar in 2012 naar 4,9 miljard dollar in 2021 – dat wil zeggen van acht naar zesendertig procent van de verplichtingen. Het versnellen van de schuldverlichting zou daarom in het belang van de MDB’s zijn.
BLACK FRIDAY SALE: Subscribe for as little as $34.99
Subscribe now to gain access to insights and analyses from the world’s leading thinkers – starting at just $34.99 for your first year.
Subscribe Now
MDB’s lenen natuurlijk tegen gunstigere voorwaarden dan andere schuldeisers. Daarom zijn fair rules for comparability of treatment (eerlijke regels voor een vergelijkbare behandeling, CoT) nodig, die rekening houden met de kosten van leningen om een eerlijke verdeling van verliezen te bereiken.
Op basis van deze eerlijke regels schatten we dat een schuldafschrijving van vijfenvijftig miljard dollar – een haircut van negenendertig procent – voor eenenveertig IDA-landen en kleine insulaire ontwikkelingslanden die met schuldennood worden geconfronteerd, zou leiden tot een verlies van acht miljard dollar voor de MDB’s, vergeleken met zevenentwintig miljard dollar voor particuliere schuldeisers. Dit scenario zou de IDA twee miljard dollar kosten, aanzienlijk minder dan wat ze uitgeeft aan subsidies die gekoppeld zijn aan indicatoren voor schuldnood. Als deze debiteurlanden een genereuzere verlaging van vierenzestig procent zouden krijgen – vergelijkbaar met de verlichting die werd geboden tijdens het Heavily Indebted Poor Countries Initiative – zouden de totale verliezen voor de MDB’s oplopen tot vijfentwintig miljard dollar.
En als de MDB’s zouden meedoen aan de schuldverlichting voor een grotere groep van eenenzestig landen met ernstige schuldproblemen – waaronder middeninkomenslanden zoals Egypte, Nigeria en Pakistan – zou een haircut van negenendertig procent hen zevenendertig miljard dollar kosten, volgens de eerlijke regels voor CoT. Dit is niet bepaald een triviaal bedrag. Maar door dit verlies te accepteren, kunnen de MDB’s driehonderdvijf miljard dollar vrijmaken voor algehele schuldverlichting – inclusief tweehonderdnegen miljard dollar van particuliere schuldeisers. Met andere woorden, elke dollar die donoren via de MDB’s bijdragen, kan maar liefst zeven dollar aan totale schuldverlichting opleveren.
Het delen van de schuldenlast hoeft geen bedreiging te vormen voor de hoge kredietwaardigheid van de MDB’s of voor hun bevoorrechte toegang tot goedkoop kapitaal. Op basis van vroegere herstructureringen van staatsschulden zouden de MDB’s kunnen rekenen op donorbijdragen en interne middelen om de verliezen van de schuldverlichting te compenseren. Bovendien zouden de MDB’s institutionele regelingen zoals het Debt Relief Trust Fund van de Wereldbank nieuw leven kunnen inblazen en hun voorzorgssaldi kunnen aanspreken zodra ze nieuwe kapitaalinjecties krijgen.
Als we de toenemende schuldencrisis in het Mondiale Zuiden serieus willen aanpakken, moeten de MDB’s bereid zijn een bijdrage te leveren. Het is de enige manier om vooruitgang te boeken in de richting van schuldherstructurering. Maar om een billijke lastenverdeling te garanderen, moeten de verliezen worden bepaald aan de hand van eerlijke regels voor CoT waarin de kosten van de leningen en de concessionele elementen zijn opgenomen. Schuldverlichting heeft een prijs, maar die is het waard om kwetsbare landen en de wereld in het algemeen op weg te helpen naar klimaatbestendigheid en duurzame ontwikkeling.
Vertaling: Menno Grootveld