okereke1_PHILL MAGAKOEAFP via Getty Images_j&j vaccine africa PHILL MAGAKOE/AFP via Getty Images

Hebben de VS Afrikaʼs COVID-19-vaccinatiecampagne geschaad?

LONDEN – Het recente besluit van de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) om het gebruik van het COVID-19-vaccin van Johnson & Johnson te beperken tot volwassenen die geen ander vaccin kunnen of willen krijgen, zal ingrijpende gevolgen hebben voor Afrikaanse landen. De FDA zei dat haar beslissing het risico weerspiegelde dat het vaccin een zeldzaam bloedstollingssyndroom zou kunnen veroorzaken. Maar het besluit laat zien dat, zelfs na twee jaar pandemie, de behoeften van mensen in lage- en middeninkomenslanden, en van Afrikanen in het bijzonder, een bijkomstigheid blijven voor toonaangevende mondiale gezondheidsautoriteiten.

Het besluit van de FDA is niet gebaseerd op nieuw bewijsmateriaal, maar eerder een weerspiegeling van een overvloed aan voorzichtigheid in een land met een relatief hoge vaccinatiegraad tegen COVID-19 en ruim beschikbare alternatieve vaccins. De VS hebben ruim 65 procent van hun bevolking tegen COVID-19 gevaccineerd, voornamelijk met de vaccins van Pfizer en Moderna. Slechts acht procent heeft het J&J-vaccin gekregen. Het besluit van de FDA zal in Amerika zelf dus weinig wezenlijke gevolgen hebben.

In Afrika daarentegen wordt het J&J-vaccin op grote schaal gebruikt. Volgens een analyse van het Tony Blair Institute for Global Change zijn er tot nu toe 42 miljoen J&J-doses toegediend in Afrikaanse landen. Het feit dat er slechts één injectie nodig is, maakt het vaccin zeer geschikt voor de logistieke en capaciteitsbeperkingen van veel armere landen, en het is in een groot deel van het continent het voorkeursvaccin.

Bovendien wijzen gegevens uit Zuid-Afrika, waar ruim 8,5 miljoen doses van het J&J-vaccin zijn toegediend – onder meer via de Sisonke studie, een vaccinatieproef waarbij gezondheidswerkers betrokken waren – erop dat de extreme voorzichtigheid van de FDA niet gerechtvaardigd is. En in landen waar de COVID-19-vaccinatiemogelijkheden beperkter zijn, zal de toenemende onzekerheid over het J&J-vaccin de uitdaging om de bevolking in te enten aanzienlijk vergroten.

De beslissing van de FDA dreigt een wijdverspreid verlies van vertrouwen in het J&J-vaccin te veroorzaken, waardoor de vraag zal instorten en het bereik van een veilig, effectief en op grote schaal beschikbaar middel ter bescherming tegen COVID-19 onherstelbaar zal verminderen. Dit zal grote gevolgen hebben voor de huidige inspanningen van Afrikaanse landen om de vraag naar vaccins te stimuleren en hun bevolking te beschermen.

Het Tony Blair Institute for Global Change schat dat de Afrikaanse landen ongeveer 135 miljoen J&J-vaccins in voorraad hebben, waarvan ongeveer vijfentwintig procent gedoneerde doses uit de VS zijn. Vaccindonaties zijn natuurlijk welkom, en Afrikaanse regeringen zetten zich in om deze doses om te zetten in vaccinaties. Maar wanneer het donorland deze vaccins te gevaarlijk acht voor de eigen bevolking, zullen de Afrikanen ze massaal weigeren.

PS_Sales_BacktoSchool_1333x1000_Promo

Don’t go back to school without Project Syndicate! For a limited time, we’re offering PS Digital subscriptions for just $50.

Access every new PS commentary, our suite of subscriber-exclusive content, and the full PS archive.

Subscribe Now

Het besluit van de FDA zal ook zijn weerslag hebben op de binnenlandse productie van vaccins in Afrika. Een vooraanstaand Zuid-Afrikaans farmaceutisch bedrijf, Aspen Pharmacare, is de eerste Afrikaanse fabrikant die het COVID-19-vaccin van J&J onder zijn eigen merknaam verpakt, verkoopt en distribueert. De VS hadden gepleit voor de overeenkomst, en J&J had ermee ingestemd deze eventueel uit te breiden tot meer geavanceerde versies van het vaccin, zoals variant-specifieke injecties.

Het besluit van de FDA zal veel van de concrete stappen ondermijnen die door de VS en Afrikaanse landen zijn genomen om de gezondheid en de vaccinveiligheid van het continent te versterken. Het zal ook van invloed zijn op de lopende onderhandelingen tussen de Afrikaanse Centra for Disease Control and Prevention (CDC), Aspen Pharmacare en de COVID-19 Vaccine Global Access (COVAX)-faciliteit over een mogelijke overeenkomst om het Zuid-Afrikaanse J&J-vaccin aan te schaffen en te distribueren.

Het is bijzonder verontrustend dat de FDA haar aankondiging heeft gedaan zonder rekening te houden met de gevolgen voor andere jurisdicties of deze van tevoren op de hoogte te stellen, zodat zij op passende wijze konden reageren. Hoewel de Zuid-Afrikaanse Health Products Regulatory Authority een verklaring heeft uitgegeven waarin het publiek wordt gerustgesteld over de veiligheid en doeltreffendheid van het vaccin, vereist een besluit met regionale implicaties een regionale aanpak. Indien het Afrikaanse CDC van tevoren op de hoogte was geweest van het besluit van de FDA, had het de verwachte bezorgdheid op het hele continent kunnen wegnemen.

In de toekomst zou het onlangs opgerichte Afrikaanse Geneesmiddelenbureau (AMA) dergelijke regionale maatregelen kunnen nemen. Een goed functionerend AMA, dat samenwerkt met het Afrikaanse CDC, zal het continent beter in staat stellen snel en op feiten gebaseerd te reageren op regelgevingsbesluiten elders.

Tot slot is deze episode symptomatisch voor een breder probleem in het Mondiale Noorden, waar leiders en beleidsmakers consequent verzuimen rekening te houden met de perspectieven van anderen en in te zien dat hun acties verstrekkende gevolgen hebben buiten hun eigen grenzen. Afrikanen zijn wereldburgers en halen hun informatie uit dezelfde mediabronnen als Europeanen en Noord-Amerikanen. Zij worden dus beïnvloed door boodschappen die misschien niet relevant zijn voor hun eigen context. In 2021 heeft de opschorting door sommige landen van de Europese Unie van het COVID-19-vaccin van AstraZeneca de vraag in Afrika getroffen, wat waarschijnlijk duizenden levens heeft gekost.

De deskundigheid van strenge regelgevende instanties zoals de FDA, het UK Medicines & Healthcare Products Regulatory Agency en het Europees Geneesmiddelenbureau wordt wereldwijd erkend en gerespecteerd. Deze instellingen moeten daarom rekening houden met de bredere en onbedoelde gevolgen van hun beslissingen, met name te midden van een wereldwijde pandemie.

De recente aanscherping door de FDA van de beperkingen op het COVID-19-vaccin van J&J is niet de eerste keer dat een gezondheidsgerelateerde aankondiging van de VS of een andere autoriteit in het Mondiale Noorden verreikende gevolgen heeft voor Afrika, en het zal niet de laatste keer zijn. Om COVID-19 en toekomstige pandemieën doeltreffend te beheren, moeten beleidsmakers nu samenwerken om de frequentie van dergelijke beslissingen te verminderen en de gevolgen ervan te verzachten.

Vertaling: Menno Grootveld

https://prosyn.org/VRfzCvKnl