schreiber1_Ed RamGetty Images_somaliacovidvaccine Ed Ram/Getty Images

Lessen uit de COVID-19 vaccinatie-inspanningen van lagere-inkomenslanden

GENÈVE – Er klonk een wereldwijde zucht van verlichting toen de Wereldgezondheidsorganisatie in mei 2023 verklaarde dat COVID-19 niet langer een noodsituatie op het gebied van de volksgezondheid van internationaal belang was. Maar er is geen ruimte voor zelfgenoegzaamheid. De pandemie was een urgente waarschuwing aangaande zwakke gezondheidszorgsystemen en heeft gediend als een prikkel om ze te versterken in de aanloop naar een mogelijke nieuwe variant of de opkomst van een nieuwe ziekteverwekker.

Vooral de uitdagingen van de vaccinverstrekking hebben inzicht gegeven in wat tot een succesvolle gezondheidszorgcampagne kan leiden. Met name de lagere-inkomenslanden lieten zien hoe je mensen kunt bereiken waar ze zijn door gebruik te maken van innovatieve en op maat gesneden benaderingen, die vaak samenwerking vereisten tussen nationale overheden, lokale organisaties en kwetsbare gemeenschappen. Hun ervaring biedt cruciale lessen nu de wereld zich voorbereidt op de volgende pandemie.

Net als hun rijkere tegenhangers moesten de lagere-inkomenslanden hun volwassen bevolking zo snel mogelijk tegen COVID-19 vaccineren. Dat betekende dat ze bredere bevolkingsgroepen moesten bereiken dan hun bestaande kindervaccinatieprogramma’s aankonden, terwijl ze zich ook moesten richten op degenen met de grootste nood: gezondheidswerkers, mensen met immunodeficiëntie en ouderen.

Maar de lagere-inkomenslanden werden geconfronteerd met unieke uitdagingen. Door vaccinnationalisme en andere obstakels kregen veel van deze landen pas veel later dan hoge-inkomenslanden toegang tot de benodigde hoeveelheden doses, waardoor hun vaccinatiecampagnes vertraging opliepen. Een gebrek aan financiële middelen, in combinatie met de zwakheden van de nationale gezondheidszorgsystemen, belemmerde ook de opname van vaccins. Landen met een beperkte koudeketencapaciteit beschikten bijvoorbeeld vaak niet over de ultrakoude opslagfaciliteiten die nodig zijn voor bepaalde COVID-19-vaccins. En de rapportagesystemen van veel landen konden besluitvormers niet voorzien van actuele, diepgaande gegevens om de uitrolstrategieën aan te passen op basis van wat wel en niet werkte.

Ondanks deze uitdagingen vonden de lagere-inkomenslanden manieren om tegemoet te komen aan de behoeften van hun gemeenschappen. Deze initiatieven omvatten huis-aan-huis vaccinaties om oudere mensen thuis te vaccineren; vrouwelijke vaccinatieteams om het gebruik door vrouwen aan te moedigen; coördinatie tussen professionele organisaties en de privésector om mensen te bereiken die het grootste risico liepen om erg ziek te worden van COVID-19; mobiele vaccinatieteams – op bussen, motorfietsen, kamelen, ezels en boten – om afgelegen of onvoldoende bediende gebieden te bereiken; en vaccinatiesites op markten, langs nomadische routes en op belangrijke doorgangspunten, waaronder busstations.

Somalië is een goed voorbeeld van hoe je mensen kunt bereiken waar ze zijn. De uitrol van het vaccin vond plaats tegen de achtergrond van meerdere overlappende uitdagingen: jarenlange politieke instabiliteit en conflicten, ernstige honger als gevolg van de ergste droogte in decennia, en de ontheemding van enkele honderdduizenden mensen door historische overstromingen. Maar het poliovaccinatieprogramma van het land had gepionierd met het gebruik van lokaal geïnformeerde ‘microplanning’ om niet-gevaccineerde mensen te vinden, en deze op maat gemaakte strategieën zorgden ervoor dat de negen massale COVID-19-vaccinatiecampagnes in Somalië bevolkingsgroepen bereikten die niet doorgaans gevaccineerd werden, zoals vrouwen en nomadengemeenschappen. In september-oktober 2022 bijvoorbeeld bereikte een gefaseerde campagne onder leiding van de Somalische regering 3,2 miljoen mensen, waarbij een vaccinatiegraad van 37 procent in de primaire reeks werd bereikt. Net zo belangrijk was de investering van Somalië in koude-keteninfrastructuur en vaccinleveringslogistiek, mogelijk gemaakt met financiële steun van partnerorganisaties.

Secure your copy of PS Quarterly: The Climate Crucible
PS_Quarterly_Q3-24_1333x1000_No-Text

Secure your copy of PS Quarterly: The Climate Crucible

The newest issue of our magazine, PS Quarterly: The Climate Crucible, is here. To gain digital access to all of the magazine’s content, and receive your print copy, subscribe to PS Premium now.

Subscribe Now

De Salomonseilanden, de op twee na grootste archipel in de Stille Zuidzee, hadden ook moeite om mensen in afgelegen gebieden te vaccineren, aangezien de meeste middelen van het land geconcentreerd zijn op Guadalcanal, het grootste eiland. Gezondheidswerkers van de overheid reageerden hierop door pop-up- en informele klinieken op te zetten op de buiteneilanden, waardoor geïsoleerde gemeenschappen makkelijker het COVID-19-vaccin en aanvullende gezondheidsdiensten konden ontvangen.

Ondertussen zijn in Sierra Leone, een land dat bedekt is met grasland, savanne en dichte bossen, veel dorpen alleen per fiets of te voet bereikbaar – een reis die in het regenseizoen nog moeilijker is. Maar de gezondheidswerkers van het land runden samen met gemeenschapswerkers mobiele vaccinatieklinieken in plattelandsdorpen. Om de angst voor het vaccin weg te nemen, namen lokale leiders de prik en promootten vervolgens hun gevaccineerde status binnen de gemeenschap, waardoor een sneeuwbaleffect ontstond.

In Mali vormde de toegang tot informatie eveneens een grote uitdaging, omdat veel mensen niet op de hoogte waren van de beschikbaarheid of effectiviteit van het COVID-19-vaccin. Om de gemeenschappen te enthousiasmeren en het bewustzijn te vergroten, reden vrachtwagens met entertainers en influencers samen met vaccinators over drukke markten om vragen te beantwoorden en voorbijgangers aan te moedigen de prik te halen; luide muziek en dans zorgden voor een levendige sfeer. In de loop van twaalf dagen bereikte de karavaan ruim 21.000 mensen en werden ruim drieduizend mannen, vrouwen en jongeren gevaccineerd.

Deze innovatieve strategieën kunnen als voorbeeld dienen voor de wereldgemeenschap. Maar ze benadrukken ook het belang van het ontwikkelen van vaccinatieprogramma’s op maat, die op hun beurt vertrouwen, duidelijke communicatie, gelijke toegang tot vaccins, gegevensgestuurde besluitvorming en samenwerking tussen overheden, gezondheidsorganisaties, basisgroepen en vrijwilligers vergen.

In de nasleep van de COVID-19-pandemie weten we dat wonderbaarlijke vaccins snel kunnen worden ontwikkeld en geleverd aan moeilijk bereikbare gemeenschappen. De sleutel is om mensen te ontmoeten waar ze zijn.

The-Delivery.org is een digitale tijdscapsule ontwikkeld door CEPI, Gavi, UNICEF en de WHO om ervoor te zorgen dat officiële bevindingen en verhalen over de uitrol van het COVID-19-vaccin veilig worden opgeslagen en makkelijk toegankelijk zijn voor toekomstige generaties.

Vertaling: Menno Grootveld

https://prosyn.org/7m4rTFinl